۵۴ قرارداد امضا شده در نشریاری مورد حمایت گرنت قرار گرفت


علیرضا نوریزاده مدیرکل اداره مجامع و تشکل‌های فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در گفت‌وگو با خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم‌، از بررسی 168 پیش قرارداد امضا شده در نخستین دوره نشریاری(فلوشیپ) تهران در دبیرخانه گرنت خبر داد و گفت:‌ از آنجایی که قرر است است قراردادها از حمایت گرنت نیز برخوردار شوند،‌ پس از اتمام نمایشگاه کتاب تهران کار بررسی کتاب‌ها و پیش قراردادها را آغاز کردیم.

وی ادامه داد: پیش قراردادهای انجام شده در 3 قابل دسته بندی می‌شوند،‌ دسته نخست،‌ قراردادهایی است که انجمن فرهنگی ناشران کتاب کودک و نوجوان آن‌ها را هدایت کرده است،‌ دسته دوم‌، کتاب‌های هستند که آژانس‌های ادبی به ناشران حاضر در فلوشیپ معرفی کرده و دسته سوم نیز توسط  ناشران حوزه عمومی معرفی شده‌اند.

نوریزاده گفت: برای شروع  کتاب‌های مورد تایید انجمن ناشران کتاب کودک و نوجوان بررسی شده و 54 کتاب مورد تایید قرار گرفته است.

وی ادامه داد: این 54 کتاب از انتشارات پرتقال، پی‌نما، نشر طوطی، کانون پرورش فکری کودک و نوجوان، محراب قلم و هزار برگ است که به زبان‌های بنگالی،‌ آساهی‌، قرقیزی،‌ ترکی،‌ مفولی‌، انگلیسی تامیلی،‌ بنگالی، روسی، ایتالیایی،ترکی، نپالی، عربی، آلبانیایی،  اندونزی، هندی و چینی قرار است. ترجمه شوند.

نوریزاده با اشاره به عناوین این کتاب‌ها گفت: دنیا از اینجا، به کارگر قصه نیازمندیم، مامان جادوگر من با طعم خامه شکلاتی، اگر بچه نبودم،‌ من می‌بینم،یک آلبالو به من میدین؟،‌ جیلی بیلی و پیشی،جهان مال من است، مادرم زاغچه،آن سوی دریای مردگان،تک خال، ترسناک‌ترین کاری که تا الان انجام دادی چه بود؟، شب به خیر ترنا، ماه و بستنی، تارا و مرغ دریای‌اش، کوکوی سبزیجات،  آلبوم خانوادگی، اژدها آزمایشگاه، آتشفشان آزمایشگاه، گلدان نامه‌رسان، مجموعه یک اژدهای امروزی، خطری برای جمال،‌ چوپان و پلیس، راز درخت شاه توت، پناه‌گاه آهو، دزدان گنج،‌ عناوین این کتاب‌ها هستند.
 
 نوریزاده تصریح کرد: مبلغ مورد حمایت گرنت از این کتاب‌ها نیز بین 300 تا 1000 یورو خواهد بود.

برای مشاهده فهرست قراردادها اینجا کلیک کنید!

انتهای پیام/



منبع: خبرگزاری تسنیم

پیش از ازدواج زال و رودابه، ستاره شناسان مژده تولد رستم را داده بودند


خبرگزاری مهر، گروه فرهنگ و ادب _ طاهره طهرانی: در شاهنامه فردوسی، نجوم و طالع‌بینی به‌عنوان بخشی از فرهنگ و جهان‌بینی ایرانیان باستان نقش برجسته‌ای دارند. در این اثر، طالع‌بینی و دانش نجومی در موقعیت‌های مختلف، مانند پیشگویی سرنوشت، انتخاب زمان مناسب برای جنگ یا صلح، و همچنین در پیش‌بینی رویدادهای بزرگ به‌کار می‌روند. به همین علت منجمین و ستاره شناسان و موبدان از مهمترین افراد دربارها به شمار می‌آیند. آنها _پیش از پیوند زال و رودابه_ اولین مژده دهنده تولد رستم هستند، آنها سرنوشت تلخ و غریب سیاوش را پیشگویی می‌کنند و آنها هستند که کیخسرو و گیو را آرام و خاطرشان را جمع می‌کنند که بیژن زنده است و در چاه توران اسیر.

در این فرصت به موارد برجسته‌ای از طالع‌بینی و نجوم در شاهنامه اشاره می‌شود:

پیشگویی تولد رستم جهان پهلوان

در داستان زال و رودابه، دوبار درباره شخصیت رستم قبل از تولد سخن گفته و مژده داده می‌شود. منجمان بارگاه سام پدر زال و ستاره شناسان دربار منوچهر با بررسی طالع و ستارگان، پیشگویی می‌کنند که فرزند زال (رستم) پهلوانی دلاور و بزرگ خواهد شد و عمری طولانی خواهد داشت. آن‌ها از طریق ستارگان، سرنوشت خارق‌العاده این شخصیت را پیش‌بینی می‌کنند:

بار اول بعد از خبر دادن زال به پدرش، سام اندیشناک می‌شود که فرزند این مرغ پرورده (زال) و آن دیوزاد (رودابه که از نسل ضحاک است) چه می‌شود؟ پس:

چو برخاست از خواب با موبدان

یکی انجمن کرد با بخردان

گشاد این سخن بر ستاره شمر

که: فرجام این بر چه یابد گذر؟

دو گوهر چو آب و چو آتش بهم

بر آمیختن باشد از بن ستم

همانا که باشد به روز شمار

فریدون و ضحاک را کارزار

از اختر بجویید و پاسخ دهید

سر خامه بر بخش فرخ نهید!

از آنها می‌خواهد که طالع فرزندی که حاصل ازدواج زال و رودابه است را ببینند، تا بداند با این پیوند موافقت بکند یا نه.

ستاره شناسان به روز دراز

همی ز آسمان باز جستند راز

بدیدند و با خنده پیش آمدند

که: دو دشمن از بخش، خویش آمدند!

به سام نریمان ستاره شمر

چنین گفت ک: ای گرد زرین کمر!

ترا مژده از دخت مهراب و زال

که گردند هر دو دو فرخ همال

ازین دو هنرمند، پیلی ژیان

بیاید ببندد به مردی میان

جهانی به پای اندر آرد به تیغ

نهد تخت شاه از بر پشتِ میغ

ببرّد پی بدسگالان ز خاک،

به روی زمین بر نماند مغاک

نه سگسار ماند نه مازندران،

زمین را بشوید به گرز گران

به خواب اندر آرد سر دردمند

ببندد درِ جنگ و راه گزند

بدو باشد ایرانیان را امید،

از او پهلوان را خرام و نوید

پی باره یی کو چماند به جنگ،

بمالد برو روی جنگی پلنگ

خنک پادشاهی که هنگام اوی

زمانه به شاهی برد نام اوی…

با این مژدۀ ستاره شناسان سام گل از گلش میشکفد:

چو بشنید گفتار اخترشناس

بخندید و پذرفت ازیشان سپاس

ببخشیدشان بی کران زر و سیم

چو آرامش آمد به هنگام بیم

و به آنها هدیه‌های بسیار می‌دهد که خاطرش را آسوده کرده اند، همین موضوع نشاندهنده باور او به گفتۀ ستاره شناسان است. در ادامه و در دربار منوچهر هم می‌بینیم که باز شاه، از ستاره شناسان دربارش می‌خواهد ببینند عاقبت ازدواج پسر جهان پهلوان ایران با دختر مهراب کابلی که پشت پنجم ضحاک است چه می‌شود:

بفرمود تا موبدان و ردان

ستاره شناسان و هم بخردان

کنند انجمن پیش تخت بلند

به کار سپهری پژوهش کنند

برفتند و بردند رنج دراز

که تا با ستاره چه یابند راز

سه روز اندران کارشان شد درنگ

برفتند با زیج رومی به چنگ

چهارم برفتند زی شهریار

که: کردیم با چرخ گردان شمار

چنین آمد از داِد اختر پدید

که این آب، روشن بخواهد دوید

از این دختِ مهراب و از پور سام

گوی برمنش زائد و نیک نام

همش زَهره باشد همش زور و فر

بود زندگانیش بسیار مر

همش برز باشد، همش تیغ و یال

به رزم و به بزمش نباشد همال

کجا بارۀ او کند موی تر

شود خشک هم رزم او را جگر

عقاب از بر ترگ او نگذرد

سران جهان را به کس نشمرد

یکی برز بالا بود فرّه‌مند

همه شیر گیرد به خم کمند

بر آتش یکی گور بریان کند

هوا را به شمشیر گریان کند

کمربسته ی شهریاران بود

به ایران پناه سواران بود

چنین گفت شاه گردن فراز

کزین هرچه گفتید دارید راز

این توصیفات دل منوچهر را به این پیوند نرم می‌کند و با گرفتن آزمون‌های دیگر زال را خردمند و پهلوان می‌یابد و سرانجام اجازه ازدواج را صادر می‌کند.

پیش از ازدواج زال و رودابه، ستاره شناسان مژده تولد رستم را داده بودند

سومین جایی که پیش از تولد رستم درباره او و صفاتش سخن گفته می‌شود وقتی است که رودابه از درد بیهوش شده و به خاطر بزرگی فرزند نمی‌تواند او را به دنیا بیاورد. هرچند توصیفات سیمرغ را نمی‌توان از دسته پیشگویی‌های ستاره شناسان بر اساس حرکت افلاک دانست و دانش او نوعی خرد الهی قلمداد می‌شود. زال وقتی رودابه را در حال احتضار می‌بیند، پر سیمرغ را به آتش می‌افکند و سیمرغ که اشک او را می‌بیند:

چنین گفت با زال کین غم چراست؟

به چشم هزبر اندرون نم چراست؟

و برای آرام کردن دل او و کاهش غمش، می‌گوید که فرزندت چگونه پهلوانی خواهد بود ولی از راه طبیعی به دنیا نخواهد آمد:

کزین سرو سیمین بر ماه روی،

یکی نره شیر آید و نامجوی

نیارد به سربر گذشتنش ابر

که خاک پی او ببوسد هزبر

وز آواز او چرم جنگی پلنگ

شود چاک چاک و بخاید دو چنگ

هر آن گرد کآواز گوپال اوی،

ببیند برو بازوی و یال اوی،

از آواز او اندرآید ز پای

دل مرد جنگی برآید ز جای

بجای خرد سام سنگی بود

به خشم اندرون شیر جنگی بود

به بالای سرو و به نیروی پیل

به انگشت خشت افگند بر دو میل

نیاید به گیتی ز راه زهش

به فرمان دادار نیکی دهش…

دیدن طالع فرزندان و شاهزادگان پس از تولد

شاهان شاهنامه در بسیاری از موارد طالع فرزندان خود را از ستاره شناسان می‌خواستند، و در بیشتر موارد این کار را در هنگام تولد آن فرزند انجام می‌داند. فریدون پس از آزمون و نامگذاری فرزندان و عروس‌هایش در بازگشت از یمن، طالع سه پسر خود را که قبلاً به صورت کتبی از ستاره شناسان دریافت کرده بوده پیش آنها باز می‌کند:

پس از اختر گِردگَردان سپهر

که اخترشناسان نمودند چهر،

نبشته بیاورد و بنهاد پیش،

بدید اختر نامداران خویش

به سلم اندرون جست از اختر نشان،

ستاره زحل دید و طالع کمان

دگر طالع تور فرخنده، شیر

خداوند بهرامِ بر خون دلیر

چو کرد اختر فرخ ایرج نگاه

حَمَل دید طالع، خداوند ماه

از اختر بدیشان نشانی نمود،

که آشوبش و جنگ بایست بود

و با دیدن همین نشانی‌ها در طالع آنها، متوجه در پیش بودن آشوب و جنگ بین برادران می‌شود. زحل یا کیوان نحس اکبر است و کمان یا قوس صورت فلکی ماه آذر است که همراهی اش با زحل نشاندهنده حیله گری و خطاکاری صاحب طالع یعنی سلم بوده است. طالع تور شیر یا اسد است که نشاندهنده دلیری و سخت دلی و جفاکاری و غرور است، و بهرام یا مریخ هم سیاره سرخی است که نحس اصغر است و نشانه جنگ و خونریزی. در طالع ایرج نیز حمل (بره) دیده می‌شود که هرچند شرف آفتاب است و نشان‌دهنده خوی خندان و سخنگوی و ملک طبع و بزرگ‌منش اوست، اما ذبح می‌شود و هشداری است بر کشته شدن ایرج؛ همنشینی اش با ماه هم کوتاهی عمر و درخشش شهریاری او را نشان می‌دهد.

پیش از ازدواج زال و رودابه، ستاره شناسان مژده تولد رستم را داده بودند

نمونه‌ای دیگر دیدن طالع سیاوش است در هنگام تولد، وقتی سیاوش به دنیا می‌آید همه از زیبایی پری‌وارِ نوزاد حیرت می‌کنند؛ ولی طبق سروده فردوسی، وقتی کیکاووس طالع او را آشفته و سیاه میبیند نامش را سیاوش یا سیاوخش یا سیاووش (سیاوَرْشَنْ، به معنیِ صاحبِ اسبِ نرِ سیاه) می‌گذارد:

جهان گشت از آن خُرد پر گفت‌وگوی

کز آن گونه نشنید کس روی و موی

جهاندار نامش سیاوخش کرد

برو چرخ گردنده را بخش کرد،

از آن کاو شمار سپهر بلند

بدانست و نیک وبد و چون و چند

ستاره بر آن کودک آشفته دید

غمی گشت چون بخت او خفته دید

بدید از بد و نیک آزار اوی

به یزدان پناهید در کار اوی

کیکاووس از آغاز طالع این فرزند خاموش و خردمند و زیبا را آشفته میبیند، و با آمدن رستم و درخواست برای پرورش او و بردنش به زابل موافقت می‌کند. این را هم در ذهن داشته باشیم که باوری وجود داشته که دور کردن شاه یا شاهزاده از وطن یا دربار، طالع او را می‌گرداند و یا از گزند زمانه حفظش می‌کند. همین طور است فرستادن بهرام گور در کودکی به یمن.

پیش‌بینی مرگ یا زندگی

در پایان شهریاری منوچهر می‌بینیم که وقتی صد و بیست سال از عمر او می‌گذرد:

ستاره شناسان برِ او شدند

همی ز آسمان داستان‌ها زدند

ندیدند روزش کشیدن دراز

ز گیتی همی گشت بایست باز

بدادند از آن روز تلخ آگهی

که شد تیره آن تخت شاهنشهی

گه رفتن آمد به دیگر سرای

مگر نزد یزدان به آیدت جای

نگر تا چه باید کنون ساختن؟

نباید که مرگ آورد تاختن

سخن چون ز داننده بشنید شاه

به رسم دگرگون بیاراست گاه

همه موبدان و ردان را بخواند

همه راز دل پیش ایشان براند…

وقتی منوچهر از ستاره شناسان می‌شنود که روز مرگش نزدیک است، فرزندش نوذر را صدا می‌کند و اندرزش می‌دهد؛ آنطور که یک پادشاه به جانشینش وصیت می‌کند.

در داستان بیژن و منیژه، وقتی گرگین بدون بیژن به ایران باز می‌گردد و گیو اسب پسرش را بی سوار می‌بیند، گمان می‌کند تنها فرزندش را از دست داده و درمی‌یابد که گرگین درباره همراهی بیژن دروغ می‌گوید. زاری کنان پیش کیخسرو می‌رود و از او کمک می‌خواهد:

چون از گیو بشنید خسرو سخن

بدو گفت: مندیش و زاری مکن

که بیژن به جای است، خرسند باش

بر امّید گم بوده فرزند باش!

که ایدون شنیده ستم از موبدان

ز بیداردل نامور بخردان

که من با سواران ایران به جنگ

سوی شهر توران شوم بی درنگ،

به کین سیاوش کشم لشکرا

به پیلان سر آرم از آن کشورا

بدانجای با من بود بیژنا

بسی جنگ جوید چو آهرمنا!

تو دل را بدین کار غمگین مدار

من این را همانا بَسَم خواستار

با دادن این آگهی از موبدان پیشگو که بیژن زنده است، دل گیو را آرام می‌کند و او را به نوروز وعده می‌دهد تا در جام جهان بین نگاه کند. گویی در روز اعتدال بهاری و لحظه برابری روز و شب _که مهمترین واقعه نجومی گاه شماره ایرانیان است_ فرصتی برای دیدن هفت اقلیم در جام جهان بین دست می‌دهد و کیخسرو می‌تواند ببیند بیژن کجا گرفتار شده است. همینطور هم می‌شود و او را بسته به غل و زنجیر در چاه افراسیاب پیدا می‌کند، در حالی که منیژه به او غذا می‌رساند.

پیش‌بینی شکست یا پیروزی در جنگ‌ها

شاهان و فرماندهان گاه از منجمان برای پیش‌بینی نتیجه نبردها استفاده می‌کردند. برای نمونه، گاهی با توجه به حرکت ستارگان و موقعیت افلاک، بهترین زمان برای آغاز جنگ یا حرکت سپاه تعیین می‌شد یا نتیجه نبرد و شرایط آن گفته می‌شد. یک نمونه آن در میانه جنگ با کاموس کشانی است، وقتی عرصه بر سپاه ایران تنگ شده است، طوس که فرمانده سپاه است به گودرز می‌گوید که این وضعیت را پیشتر ستاره شناسان به او گفته بودند:

سپهبد به گودرز گفت آن زمان

که تاریک شد گردش آسمان،

مرا گفته بود این ستاره‌شناس

که امروز تا شب گذشته سه پاس،

ز شمشیر گردان، چو ابر سیاه

همی خون فشاند به آوردگاه

سرانجام ترسم که پیروزگر

نباشد مگر دشمن کینه ور…

پیش از ازدواج زال و رودابه، ستاره شناسان مژده تولد رستم را داده بودند

در جنگ با خاقان چین نیز رستم پس از مذاکرات با پیران وزیر افراسیاب، بنا بر جنگ می‌شود و رستم می‌داند که جنگ سختی در پیش دارند:

چنین گفت رستم به ایرانیان

که: من جنگ را بسته دارم میان

شما یک به یک سر پر از کین کنید

بَروهای جنگی پر از چین کنید

که امروز رزمی بزرگست پیش،

پدید آید اندازۀ گرگ و میش

مرا گفته بود آن ستاره‌شناس،

ازین روز بودم دل اندر هراس

که رزمی بود در میان دو کوه

جهانی شوند اندر آن همگروه

شوند انجمن کاردیده مِهان

بدان جنگ، بی‌مرد گردد جهان

پی کین نهان گردد از روی بوم

شود گُرزِ پولاد برسان موم…

طالع‌بینی و نجوم در شاهنامه نه‌تنها علمی سودمند، بلکه ابزاری برای فهم سرنوشت و پیوند انسان با کیهان است. این عناصر نشان‌دهنده عمق اندیشه و جهان‌بینی ایرانیان باستان در پیوند با آسمان و کائنات است. به جز این موارد تشبیهات فراوانی در رابطه با ماه و خورشید و دیگر ستارگان و سیارات در شاهنامه دیده می‌شود که به فراخور داستان و حماسه سروده شده است.



منیع: خبرگزاری مهر

بازدید جوادی و حیدری از شرکت چاپ ونشر بانک ملی


به گزارش خبرگزاری مهر، محسن جوادی معاون امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و ابراهیم حیدری؛ مدیرعامل خانه کتاب و ادبیات ایران چهارشنبه ۲۶ دی از شرکت چاپ و نشر بانک ملی ایران بازدید و درباره همکاری‌های فرهنگی بحث و تبادل نظر کردند.

در این بازدید که با میزبانی امین عارف‌نیا، مدیرعامل شرکت چاپ و نشر بانک ملی ایران همراه بود، محسن جوادی در سخنانی با اشاره به اهمیت بانک ملی، عنوان کرد: امتیاز بزرگ این بانک، سابقه و خاطره‌ای است که مردم از آن دارند، این خاطره عمومی، سرمایه ارزشمندی است و خیلی از شرکت‌ها در دنیا این خاطره را به قیمت گزافی می‌فروشند و همین موضوع می‌تواند کمک کند که از نو برای نسل جدید بازسازی شود.

وی ادامه داد: ما باید از این سرمایه مراقبت و آن را به‌روز کنیم که دچار رخوت نشود، امروز اقتضائاتی دارد و شرکت چاپ و نشر بانک ملی ایران یک ریشه قدیمی دارد که باید آن را با تحولات روز و فعالیت‌های فرهنگی جدید پیوند زد.

جوادی با بیان اینکه فرهنگ زیربنای تحولات اقتصادی در دنیاست، گفت: سرمایه‌گذاری در فرهنگ موجب تعالی و فرهیختگی در جامعه خواهد شد، اول فرهنگ تغییر پیدا کرد سپس توسعه در کشورها پیش آمد، اول فرهنگ تغییر کرد تا زمینه ذهنی مردم متفاوت شد و دنیای جدیدی پدیدار شد.

معاون امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ادامه داد: سرمایه‌گذاری در فرهنگ، سرمایه‌گذاری در توسعه و اقتصاد است و شرکت چاپ و نشر بانک ملی ایران می‌تواند در حوزه فرهنگ کمک‌های مختلفی کند و با همراهی و همکاری هر دو مجموعه می‌توان به نتایج خوبی در تغییر فرهنگ جامعه دست پیدا کرد.

محسن جوادی در پایان گفت: باید نگاه مشارکتی بین دو مجموعه وجود داشته باشد و سرمایه‌گذاری در برخی حوزه‌ها و موضوعات مرتبط صورت گیرد.

مروری بر تاریخ سیاسی، اجتماعی ایران

ابراهیم حیدری نیز با بیان اینکه بانک ملی بیش از اینکه یک بنگاه اقتصادی باشد، نام آن با نام ایران، فرهنگ و تاریخ ایران عجین شده است، گفت: نگاه مردم نیز به این بانک از منظر فرهنگی و تاریخی است تا یک بنگاه اقتصادی و حتی به‌نظرم فراتر از آن است و با نگاهی به عملکرد آن می‌توان تاریخچه فرهنگی، سیاسی و اجتماعی را در فعالیت‌های گذشته تا به امروز ایران دید.

وی ادامه داد: تاریخچه فعالیت‌ها و اقدامات بانکی از ۸۷ سال قبل تاکنون باید در معرض دید عموم قرار داده شود و می‌توان تاریخ سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی ایران را در این بانک مشاهده کرد. بنابراین باید روی پیشینه این بانک بیشتر کار کرد.

حیدری بر ضرورت راه‌اندازی موزه چاپ توسط بانک ملی تاکید کرد و افزود: ما در بخش خصوصی تشکل‌های قدیمی بسیاری در صنعت چاپ داریم، می‌توانیم با استفاده از نیروهای کارشناسی و مشورتی اقدامات مختلفی را در این حوزه انجام دهیم.

مدیرعامل خانه کتاب و ادبیات ایران با تاکید بر موضوع مسئولیت اجتماعی گفت: معاونت امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بانک ملی ایران می‌توانند مجموعه فعالیت‌ها و اقدامات فرهنگ اثرگذاری را در مناطق مختلف کشور به ویژه مناطق کم برخوردار و روستایی طراحی و اجرا کنند. همچنین می‌توانیم در زمینه نشر دیجیتال، ظرفیت‌های جدیدی در حوزه هوش مصنوعی و شرکت‌های دانش‌بنیان به شکل مشترک ایجاد کنیم.

بازدید جوادی و حیدری از شرکت چاپ ونشر بانک ملی

همکاری در حوزه فرهنگ و هنر

در ادامه این نشست، امین عارف‌نیا با اشاره به سابقه فعالیت این شرکت از سال ۱۳۱۷، عنوان کرد: ما در این شرکت به واسطه سابقه این بانک در تحولات معاصر برای خود رسالتی فراتر از آنچه که در اساسنامه شرکت برای نقش‌آفرینی در چاپ و نشر آثار مرتبط با بانک ملی درج شده، قائل هستیم.

وی افزود: خود را مکلف می‌دانیم تا به عنوان مؤسسه‌ای که بخشی از هویت بانک ملی را به عنوان یکی از قدیمی‌ترین بانک‌های کشور نمایندگی می‌کند، بتوانیم در حوزه فرهنگ و هنر و ارتباطات در عرصه ملی نقش‌آفرینی کرده و همراه و همکار باشیم.

عارف‌نیا با بیان اینکه به دنبال توسعه این مجموعه و ارائه فعالیت‌های فرهنگی مؤثر توسط این شرکت هستیم، ادامه داد: در این مسیر نیازمند حمایت و راهنمایی هستیم، بانک ملی ایران طی سال‌های قبل در حوزه فرهنگ کمتر حضور داشت و اکنون یکی از مباحث ما پررنگ کردن حضور خود در فرهنگ، هنر و اقتصاد فرهنگ است.

وی ادامه داد: ما در حوزه فرهنگ عمومی و کتابخوانی مکلف و موظف به کمک هستیم و می‌توان شرایطی ایجاد کرد که کارگروه هم‌افزایی با کمک معاونت فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تشکیل شود.

در ادامه این دیدار، معاون امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و مدیرعامل خانه کتاب و ادبیات ایران از بخش‌های مختلف مجموعه شرکت چاپ و نشر بانک ملی ایران بازدید کردند.



منیع: خبرگزاری مهر

استفاده از فناوری در نگارش باعث افزایش کتاب‌های تکراری می‌شود


خبرگزاری مهر _ گروه فرهنگ و ادب: صنعت نشر کتاب یکی از قدیمی‌ترین صنایع فرهنگی و هنری است که در طول تاریخ تحولات متعددی را تجربه کرده است. ظهور هوش مصنوعی و فناوری‌های مرتبط با آن یکی از تأثیرگذارترین تغییراتی است که می‌تواند ماهیت این صنعت را تغییر دهد.

اگر این فناوری در چارچوب اخلاق، قانون و فرهنگ به‌کار گرفته شود، می‌تواند آرمان‌شهری برای افراد بشر بسازد. در مقابل، سوءاستفاده از هوش‌مصنوعی و نبود نظارت کافی ممکن است آن را به ویرانه تبدیل کند.

وضع قوانین سخت‌گیرانه جهت حفاظت از حریم خصوصی و حقوق افراد؛ ترویج سواد دیجیتال، افراد بشر باید با مزایا و مخاطرات هوش مصنوعی آشنا شوند؛ حمایت از محتوای فرهنگی بومی؛ توسعه محتوای محلی با استفاده از فناوری هوش‌مصنوعی می‌تواند به حفظ هویت فرهنگی کمک نماید.

برای بررسی بیشتر هوش مصنوعی و استفاده از آن در صنعت نشر سراغ محمدمهدی سیدناصری مدرس دانشگاه و پژوهشگر حقوق بین‌الملل کودکان رفتیم و با او به گفتگو پرداختیم.

مشروح متن این گفتگو را در ادامه می‌خوانید؛

* آقای ناصری آیا استفاده از هوش مصنوعی در صنعت نشر کتاب آسیب‌زننده است؟ چرا؟

هوش مصنوعی در نشر کتاب ابزاری چندوجهی است که می‌تواند هم سودمند باشد و هم پیامدهای نامطلوبی داشته باشد. این تأثیرات به نحوه و میزان استفاده از آن بستگی دارد.

کاهش عمق خلاقیت و کیفیت آثار یکی از چالش‌های استفاده از این ابزار است چراکه الگوریتم‌های هوش مصنوعی، همچون مدل‌های تولید متن، بر اساس داده‌های موجود در پایگاه داده خود عمل می‌کنند. در نتیجه، آن‌ها توانایی خلاقیت انسانی و تولید محتوای اصیل و عمیق را ندارند. این امر به تولید آثاری منجر می‌شود که ممکن است از نظر ادبی و فرهنگی کم‌ارزش باشند.

افزایش تولید محتوای سطحی و تکراری از دیگر چالش‌های استفاده از هوش مصنوعی در صنعت نشر است. دسترسی آسان به ابزارهای تولید محتوا ممکن است منجر به افزایش کتاب‌های تکراری یا کم‌ارزش شود که بازار را اشباع و مخاطبان را از محتوای ارزشمند دور می‌کند. همچنین این ابزار منجر به تهدید شغل‌های انسانی می‌شود؛ چراکه اتوماسیون فرآیندهای ویرایش، طراحی جلد، یا حتی نگارش می‌تواند جایگاه شغلی متخصصان این حوزه را به خطر بیندازد.

الگوریتم‌های هوش مصنوعی معمولاً از داده‌های جهانی برای آموزش استفاده می‌کنند. این امر می‌تواند آثار تولیدی را از ویژگی‌های بومی و هویت فرهنگی دور کند.

اما استفاده از هوش مصنوعی فرصت‌ها و مزایایی را هم در بردارد از جمله اینکه سرعت و کارایی بالا؛ هوش مصنوعی می‌تواند فرآیندهایی نظیر ویرایش، صفحه‌آرایی، و ترجمه را تسریع کند و هزینه‌ها را کاهش دهد. همچنین استفاده از فناوری‌های ترجمه مبتنی بر هوش مصنوعی می‌تواند انتشار آثار به زبان‌های مختلف را آسان‌تر کند و بازارهای جدیدی را برای نویسندگان و ناشران ایجاد کند.

* استفاده از نرم افزارهای اصلاح و ویرایش متن در کتاب‌ها چه آسیب‌هایی می‌تواند داشته باشد؟

نرم‌افزارهای ویرایش متنی، از جمله ابزارهای گرامر و سبک نگارش، در بسیاری از موارد می‌توانند به نویسندگان و ویراستاران کمک کنند. اما استفاده گسترده و بی‌رویه از این ابزارها ممکن است پیامدهای منفی از جمله تاثیر بر اصالت و سبک نویسندگی؛ این نرم‌افزارها معمولاً جملات را به شکلی اصلاح می‌کنند که از نظر ساختاری و دستوری صحیح باشد، اما ممکن است سبک منحصر به فرد نویسنده را تغییر دهند یا حذف کنند.

نرم‌افزارهای مبتنی بر هوش مصنوعی اغلب قادر به درک ظرایف فرهنگی و معنایی نیستند و ممکن است اصلاحاتی انجام دهند که با فضای اثر سازگار نباشد. همچنین وابستگی بیش از حد به این ابزارها می‌تواند باعث تضعیف مهارت‌های نویسندگی و ویرایشی انسان شود.

از طرفی به دلیل الگوهای استانداردی که این نرم‌افزارها استفاده می‌کنند، کتاب‌ها ممکن است شباهت‌های زیادی در نگارش پیدا کنند که این امر به کاهش تنوع سبک‌ها منجر می‌شود.

* استفاده از برخی ابزارهای هوش مصنوعی در فرایند نگارش و خلق محتوا را چطور ارزیابی می‌کنید؟

استفاده از این ابزارها و برای مثال مقوله‌ای به نام چت جی‌پی‌تی یکی از نوآوری‌های قابل توجه در زمینه مدل‌های زبانی است که می‌تواند به نویسندگان در تولید محتوا کمک کند. اما استفاده از آن در حوزه نشر کتاب مزایا و معایب خاصی دارد. برای مثال ایده‌پردازی و پیش‌نویس‌های اولیه را در پی داشته باشد؛ چت جی‌پی‌تی می‌تواند به نویسندگان در ایجاد ایده‌های جدید یا نوشتن پیش‌نویس‌های اولیه کمک کند.

این ابزار می‌توان به تحقیق و اطلاعات عمومی نیز کمک کند؛ برای مثال در جمع‌آوری سریع اطلاعات برای نگارش کتاب‌های علمی یا تحقیقاتی مفید باشد. از طرفی می‌تواند کاهش زمان تولید محتوا را در پی داشته باشد؛ چراکه تولید سریع متن‌های اولیه می‌تواند زمان نگارش را کاهش دهد و نویسندگان را برای کار بر روی جنبه‌های خلاقانه‌تر آزاد کند.

استفاده از چت جی‌پی‌تی ممکن است باعث تولید محتواهایی شود که فاقد عمق خلاقیت و اصالت انسانی هستند. همچنین ممکن است وابستگی نویسندگان را در پی داشته باشد؛ نویسندگان ممکن است به جای تلاش برای تقویت توانایی‌های خود، به این ابزار وابسته شوند.

همچنین مشکلات اخلاقی را در پی داشته باشد؛ چراکه استفاده بی‌رویه از چت جی‌پی‌تی ممکن است باعث ایجاد آثاری شود که نویسنده واقعی مشخصی ندارند، که این موضوع مسائل اخلاقی در زمینه مالکیت معنوی ایجاد می‌کند.

* به نظر شما هوش مصنوعی می‌تواند در پیمایش دقیق‌تر بازار نشر و یا نمایشگاه کتاب اعم از تعداد بازدید، میزان خرید و غیره کمکی داشته باشد؟

هوش مصنوعی می‌تواند ابزار قدرتمندی برای تحلیل بازار و بهینه‌سازی تجربه مخاطبان باشد. به طور مثال تحلیل داده‌های رفتاری را در پی داشته باشد؛ الگوریتم‌های هوش مصنوعی می‌توانند رفتار خریداران را از طریق داده‌های فروشگاه‌های آنلاین و نمایشگاه‌ها تحلیل کرده و روندهای آینده را پیش‌بینی کنند.

شخصی‌سازی تجربه مشتریان نیز از دیگر امکاناتی است که استفاده از این ابزار در پی دارد؛ برای مثال نمایشگاه‌های کتاب می‌توانند با استفاده از هوش مصنوعی کتاب‌هایی متناسب با علایق هر بازدیدکننده را پیشنهاد دهند.

همچنین هوش مصنوعی می‌تواند تقاضا را پیش‌بینی کند به این ترتیب ناشران می‌توانند با تحلیل داده‌ها، میزان تقاضا برای ژانرهای مختلف را پیش‌بینی کرده و تولیدات خود را بهینه کنند.

بهبود خدمات آنلاین نمایشگاه‌ها از طریق پلتفرم‌های مبتنی بر هوش مصنوعی، تجربه بازدید آنلاین از نمایشگاه‌های کتاب را هم می‌تواند تعاملی‌تر کند.

* به نظر شما هوش مصنوعی می‌تواند الگوریتمی برای تبلیغات آنلاین کتاب‌ها و معرفی آن به خوانندگان ارائه کند و در نهایت به ایجاد بازار رقابتی در صنعت نشر کمک کند؟

هوش مصنوعی توانایی چشمگیری در بهبود تبلیغات آنلاین کتاب‌ها و ایجاد رقابت در بازار نشر دارد.

هدف‌گیری دقیق مخاطبان از طریق ارائه الگوریتم‌های یادگیری ماشین می‌توانند علاقه‌مندی‌های کاربران را شناسایی کرده و کتاب‌هایی متناسب با سلیقه آن‌ها را پیشنهاد دهند.

بهینه‌سازی استراتژی‌های بازاریابی نیز از دیگر امکانات است. ناشران از این طریق می‌توانند از تحلیل‌های پیشرفته برای طراحی کمپین‌های تبلیغاتی مؤثرتر استفاده کنند. همچنین این امکان می‌تواند برای ناشران کوچک با کاهش هزینه‌های تبلیغات هدفمند، فرصت ایجاد کنند. به این ترتیب ناشران کوچک می‌توانند در بازارهای رقابتی حضور پیدا کنند.

افزایش دسترسی جهانی و تبلیغات آنلاین مبتنی بر هوش مصنوعی می‌تواند به معرفی آثار به مخاطبان جهانی کمک کند و مرزهای جغرافیایی را از بین ببرد.

هوش مصنوعی یک فناوری دوگانه است که هم فرصت‌ها و هم چالش‌هایی را برای صنعت نشر کتاب ایجاد می‌کند. استفاده هوشمندانه و متعادل از این فناوری می‌تواند موجب تسریع فرآیندها، افزایش دسترسی به منابع و بهبود تجربه مخاطبان شود. در عین حال، باید از آسیب‌هایی مانند کاهش کیفیت محتوای ادبی، وابستگی بیش از حد به فناوری و از بین رفتن هویت فرهنگی جلوگیری کرد.

اما در ایران، با توجه به ویژگی‌های خاص بازار نشر، استفاده از هوش مصنوعی نیازمند برنامه‌ریزی دقیق و همکاری میان متخصصان حوزه نشر، فرهنگ، و فناوری است.

خبرنگار: محمدمهدی تسویه چی



منیع: خبرگزاری مهر

۱۶۸ پیش‌قرارداد نهایی در فلوشیپ نشر/ حمایت۸۱ هزار دلاری گرنت


به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم،‌ علیرضا نوری‌زاده، مدیرکل اداره مجامع و فعالیت‌های فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در  حاشیه سی و ششمین نمایشگاه کتاب تهران در جمع خبرنگاران درباره آخرین نتایج نخستین نشریاری تهران (فلوشیپ نشر) که در مصلی برگزار شد، گفت: خوشبختانه با برگزاری نخستین نشریاری تهران شعار نمایشگاه کتاب «بخوانیم برای ایران» نمود حقیقی پیدا کرد.

وی ادامه داد:  نشریاری از جمله اقداماتی بود که برگزاری آن برای ایران ضروری و لازم بود‌، در سال‌های اخیر شاهد نوعی ایران‌هراسی هستیم و حالا ناشرانی که برای بار اول پایشان به ایران باز می‌شد،‌ در این رویداد شرکت کردند و با خاطره خوشی از ایران رفتند. این ناشران هم  از شیوه برگزاری نشریاری و هم از حرفه‌ای بودن وضعیت نشر کودک و نوجوان در ایران ابراز رضایت داشتند.

 نوری‌زاده از افزایش میران قراردادهای منعقد شده بین ناشران ایرانی و خارجی تا ساعات پایانی حضور مهمانان خارجی در ایران خبر داد و گفت:  تا آخرین روز حضور این ناشران تعداد قراردادها از 148 قرارداد پیشی گرفت و با امضای برخی از قراردادها در هتل محل اقامات ناشران به 162 قرارداد رسیدیم. 

دبیر اجرایی طرح نشریاری با بیان اینکه این قراددادها به زبان‌های مختلف بوده است، گفت: 4 قرارداد به زبان ایتالیایی، 2 قرارداد به زبان بنگالی، 2 قرارداد به زبان اردو (پاکستانی)، 6 قرارداد  به زبان پرتغالی، 5 قرارداد به زبان چینی، یک قرارداد به زبان روسی، یک قرارداد به زبان گرجی، 6 قرارداد به زبان مالایی، 5 قرارداد به زبان مغولی، یک قرارداد به  زبان هندی، 2 قرارداد به زبان اردو، 5 قرارداد به زبان آلبانیایی، یک قرارداد به زبان اندونزیایی، 17 قرارداد به زبان انگلیسی، 6 قرارداد به زبان بنگالی، یک قرارداد به زبان  آسامی(هند)، یک قرارداد به زبان تامیلی، 13 قرارداد به زبان ازبکی، 27 قرارداد به زبان ترکی،29 قرارداد به زبان عربی، 9 قرارداد به زبان قرقیزی، 17 قرارداد به زبان نپالی، به عنوان پیش قرارداد به مرحله نهایی رسیده است.

وی از حضور آژانس‌های ادبی کیا، ناکتا  و صبا در نشریاری خبر داد و گفت:  آژانش ادبی کیا  22 پیش‌قرارداد،‌ آژانس ادبی ناکتا 5 قرارداد،‌ انتشارات پرتقال 8 قرارداد، پی‌نما 21 قرارداد، شهر قلم 7  قرارداد، انتشارات طوطی 38 قرارداد، قلم 10 قرارداد، کانون پرورش فکری 10 قرارداد، هزار برگ 10 قرارداد، محراب قلم 7 قرارداد، نخل سبز 3 قرارداد، میچکا 1 قرارداد، کتاب چ 1 قرارداد، شورا 1 قرارداد، سمیه سلطان‌پور 8 قرارداد، فاطمه سیارپور 4 قرارداد و داستان‌های کودکان 6 قرارداد به امضا رسانده‌اند‌، البته ممکن است یک کتاب به چند زبان قراداد بسته شده باشد که یک قرارداد محسوب می‌شود.

مدیرکل مجامع و فعالیت‌های فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با تأکید بر اینکه قراردادها به صورت پیش‌قرارداد هستند، توضیح داد:   می‌خواهیم این کتاب‌ها را وارد بازارهای جهانی کنیم؛ البته این کتاب‌ها نصفه‌نیمه وارد بازار جهانی شده‌اند. اگر در طرح گرنت طی پنج سال، با حضور در نمایشگاه‌های مختلف باید تلاش می‌کردیم که 160  کتاب را با حمایت خود صادر کنیم، حالا این اتفاق در یک رویداد 3 روزه رخ داده است،‌ ناشران ایرانی با 30 ناشر از 20 کشور با هم تبادل و گفت‌وگو کردند.  هر ناشری هم تقریباً 16 قرار ملاقات داشت. البته بعضی از این ناشرها در نشریاری‌های دیگری چون مثل شارجه و استانبول صحبت‌هایی کرده و در اینجا به مرحله نهایی رسیده‌اند.

وی در ادامه گفت: فضای ایران و فضای نشر کودک برای این ناشران جالب توجه بود،‌ طی بازدیدی که این ناشران از بخش کودک و نوجوان داشتند‌، همه شگفت‌زده شده بودند،‌ هم‌چنین تور تهران‌گردی 25 اردیبهشت نیز تهران دیگری را خلاف آنچه که رسانه‌های غربی و معند نشان داده بودند،‌ به آن‌ها نشان داد‌، که برایشان عجیب بود‌، برگزاری نمایشگاه کتاب تهران با این عظمت و بزرگی‌ و حضور این تعداد ناشر فعال در این نمایشگاه از دیگر عجایب این سفر برای آن‌ها بود.

 نوری‌زاده با اشاره به ویژگی‌هایی که این ناشران از نمایشگاه کتاب تهران برشمرده‌اند، گفت: ناشران خارجی از فضای مردمی نمایشگاه کتاب تهران و عمومی بودن آن ابراز تعجب کرده و می‌گفتند،‌ معمولا در نمایشگاه‌های دیگر چند روز اول نمایشگاه تخصصی است و برای ورود مردم از روزهای آتی ورودیه می‌گیرند ولی نمایشگاه کتاب تهران از ابتدا عمومی و مردمی است. بود. اینکه بسیاری از نهادها بسیج شده بودند که به مردم خدمات برسانند‌، برایشان بسیار جالب توجه بود.

مدیرکل اداره مجامع و تشکل‌های فرهنگی با اشاره به اینکه قرار است کتاب‌هایی که در این طرح به مرحله پیش قرارداد رسیده‌اند،‌ ارزیابی شوند،‌ گفت:  از اواسط هفته جاری (دوشنبه، سه‌شنبه) کتاب‌ها را بر اساس ضوابط گرنت بررسی خواهیم کرد، برای تسریع این موضوع این روند خارج از سامانه گرنت انجام خواهد شد، اگر کتاب‌ها به مرحله نهایی قرارداد برسند،‌ برای حق نشر و حق تصویر هر کتاب تا سقف 500 دلار مبلغ حمایتی گرنت در نظر گرفته خواهد شد‌، که در نوع خود بی‌سابقه خواهد بود.

وی گفت:  اگر فرض کنیم همه 162 کتاب، به قرارداد نهایی برسد و شرایط گرنت را داشته باشند، چیزی حدود 81 هزار دلار (حدود 7 میلیارد تومان) می‌شود که عدد بسیار خوبی است.

نوریزاده در پاسخ به این پرسش که چه تعداد از کتاب‌هایی که به مرحله پیش قرارداد رسیده‌اند،‌ از فهرست معرفی شده توسط گرنت هستند،‌گفت: 80 درصد کتاب‌های انتخاب شده از لیست گرنت هستند و 20 درصد خارج از این فهرست هستند که این بررسی مشمول این 20 درصد خواهد شد.

وی  با طرح این پرسش که ممکن است برخی تصور کنند که ما 81 هزار دلار برای فلوشیپ هزینه کرده‌ایم،‌ اما این هزینه از دست نمی‌رود،‌ چرا که در وهله اول ادبیات ایران جهانی می‌شود یا حداقل 162 کتاب به کشورهای دیگر معرفی می‌شود. در وهله دوم اگر قرارداد به صورت پرداخت حق رایت  باشد، ناشر حداقل 500 دلار کتاب را می‌فروشد، البته ممکن است حق نشری بیشتر باشد یا ناشری بخواهد حق تصویر را بیشتر بفروشد و…. اما معمولا‌ حق رایت کتاب‌ها از 6 تا 10 درصد است؛ ممکن است در کشوری شمارگان کتاب 10 هزار نسخه باشد و در کشور دیگر 500 نسخه. پس اولین استفاده این است که این حق رایت به ناشر ایرانی باز می‌گردد. در این صورت هم در تقویت اقتصاد نشر فعال بودیم و هم در معرفی ایران و هم در تقویت دیپلماسی فرهنگی.

نوری‌زاده با بیان این مطلب که این کتاب‌ها سفیران فرهنگی ایران خواهند بود،‌ گژفت:  نشریاری اتفاقات خوبی را برای نشر ما رقم خواهد زد.  ما 1163 هزار، ایمیل برای معرفی نشریاری تهران داشتیم که این موضوع می‌تواند تبلیغی برای ما باشد. در برنامه‌هایمان  این است که اگر سال دیگر هم این رویداد را برگزار کنیم، 100 ناشر از 40 کشور را دعوت کنیم.

وی گفت:‌ زمانی که نشریاری تمام شد، با خود گفتم نشر ایران برد. ترک‌ها می‌گفتندفرآیند، محتوا، فضای سالن و مهمان نوازی شما در حد فلوشیپ‌های رده بالاست و از این نظر‌، فلوشیپ استانبول را رد کرده‌اید.در  واقع ما در اولین قدم پرشی داشتیم به دوره ششم و هفتم فلوشیپ استانبول. البته  کاستی‌هایی نیز داشتیم اما سعی می‌کنیم در راستای رفع کاستی‌ها گام برداریم.

نوری‌زاده با بیان این مطلب که ما تصور نمی‌کردیم به 162 قرارداد دست پیدا کنیم،‌ هدف اولیه در ذهن ما 60 قرارداد بود،‌ گفت: زمانی که برای نخستین بار مهمان فلوشیپ نشر استانبول شدم،‌ با خود گفتم، ایران باید یکی از قطب‌های تبادل نشر شود. ترک‌ها هم اذعان کردند با خیلی از کشورها صحبت کردیم که قطب شوند، ولی این اقدام سریع ایران، جای امیدواری دارد. ان‌شاءالله ایران یکی از قطب‌های ادبیات کودک و نوجوان در منطقه و در جهان بشود. برای رسیدن به این نقطه به تولیدات جدید و محتوای جدید و فرهنگ‌سازی در این حوزه نیاز داریم. در مجموع در تقویت دیپلماسی فرهنگی از طریق نشر برنده بودیم.

مدیر کل مجامع و فعالیت‌های فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد در پاسخ به پرسشی درباره نقدی که نسبت به پرونده نویسنده‌ها و کتاب‌هایشان برای معرفی به جایزه‌های بین‌المللی وجود دارد و حمایتی که از وزارت ارشاد انتظار می‌رود، گفت: بخشی از این موضوع وظیفه خود ناشر است اما آگاهی‌بخشی و آموزش وظیفه ماست. باید آموزش معرفی با استانداردهای بین‌المللی را بیشتر کنیم، هم در دبیرخانه فلوشیپ که اگر بتوانیم آن را راه‌اندازی می‌کنیم  و هم در دبیرخانه گرنت. ما از دو مسیر می‌توانیم، تکمیل پرونده‌ها را جلو ببریم.

نوری‌زاده در پاسخ  به اینکه نشریاری‌ آتی همزمان با نمایشگاه کتاب برگزار خواهد شد یا در زمان دیگری و رویدادی مستقل خواهد بود، گفت:  این موضوع را در شورای سیاست‌گذاری مطرح خواهیم کرد. البته در این زمینه دو رویکرد داریم؛ رویکرد نخست این است که نشریاری به بین‌المللی کردن نمایشگاه کتاب تهران، کمک می‌کند. اما آسیبی که متوجه آن شدیم، این بود که گویا  اولویت ناشران ایرانی تقویت اقتصادشان در نمایشگاه بود و  همه درگیر فروش هستند. مگر اینکه در طول سال، فضا گسترده شود که یک نماینده مربوط به این حوزه  برای نشر خود انتخاب کنند،‌ البته امسال نیز برخی از نشرها نماینده ویژه داشتند. ناشران خارجی اکثراً یک نماینده ویژه برای مراودات خارجی‌شان دارند یا ناشران می‌توانند کتاب‌هایشان را به آژانس‌های ادبی واگذار کنند.

وی در پاسخ به پرسش تسنیم مبنی بر تأثیرگذاری آژانس‌های ادبی در چنین رویدادهایی و لزوم حضور آن‌ها بیان کرد: نباید آژانس ادبی را درگیر لجستیک و اجرا بکنیم بلکه باید آن‌ها را با محتوا درگیر کنیم، باید به ما کمک کند تا ادبیات را مطابق با استانداردهای بین‌المللی، معرفی کنیم. حضور آژانس‌های ادبی و معرفی ادبیات ایران بسیار ارزشمند است. ما از دوستان خواهش کردیم و به آن‌ها نامه زدیم که در این رویداد حضور داشته باشند.نشریاری به بین‌المللی کردن نمایشگاه کتاب تهران، کمک می‌کند اما با توجه به شلوغی کار ناشران داخلی، باید بررسی کنیم تا ببینیم باید در این فضا انجام دهیم یا  در فضای مستقل. ما از ناشرانی که در این رویداد حضور داشتند، نظرسنجی کرده و فرم ارزیابی را برایشان ایمیل خواهیم کرد، هم خارجی‌ها هم داخلی‌ها. یکی از موارد این خواهد بود که آیا دوست دارند این رویداد همزمان با نمایشگاه باشد یا خیر. همچنین از متخصصین حوزه دعوت خواهیم کرد تا برآیندی از این موضوع داشته باشند.

مدیر کل مجامع و فعالیت‌های فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تأکید کرد: 24 اردیبهشت، پایان نشریاری تهران نبود، شروعی برای فعالیت‌های جدید بود. ما با تجربه خیلی بیشتر، آمادگی برگزاری این رویداد را به صورت مستقل یا در کنار نمایشگاه کتاب را داریم. همه خطا و اشتباهات طرح را پیدا کرده‌ایم. از طرف دیگر نشریاری تهران از طریق ناشران خارجی سرمایه اجتماعی پیدا کرده است و مطمئنم که نه تنها این ناشران سال بعد خودشان خواهند آمد، هرکدام با چند ناشر خواهند آمد.

وی در پاسخ به پرسش  دیگر تسنیم مبنی بر اینکه چرا برخی ناشران داخلی با وجود رزرو میز در سالن فلوشیپ حاضر نشدند،‌ گفت: چهار میز خالی ماند، البته برخی از این ناشران تنها یک‌ روز مراجعه کردند که این موضوع به خاطر تداخلی است که درباره فروش در نمایشگاه داشتند و تمرکزشان بر فروش کتاب‌هایشان بودند. به‌نظرم اگر این ناشران به آژانش‌های ادبی نمایندگی بدهند، موفق‌تر خواهند بود.

 نوریزاده با اشاره به حاشیه های ایجاد شده پیش از برگزای نشریاری گفت: خوشبختانه هیچ کدام از این حاشیه‌ها صحت نداشت،‌ ما تنها از آگانس ادبی اینتروتما برای تبلیغات یاری خواستیم‌،  باید این سوال را از خود بپرسیم که اگر کمک از نشریاری دیگری باشد و بتوانیم اتحادیه‌ای در منطقه ایجاد کنیم، هم‌افزا می‌شویم یا یک آسیب است؟ قطعاً هم‌افزایی شکل خواهد گرفت. ظرفیت‌های ما در شارجه استفاده خواهد شد، ظرفیت‌های آن‌ها در نشریاری ایران. شاید یک زمانی ما (استانبول، شاجه و تهران) قطب نشریاری در منطقه شویم. اگر بتوانیم با یکدیگر در زمینه نشر هم‌افزا شویم، ورودمان به اروپا خیلی راحت خواهد بود. شاید ایران به‌واسطه تحریم‌ها نتواند وارد اروپا بشود، اما امسال از ایتالیا و برزیل هم مهمان داشتیم.

انتهای پیام/



منبع: خبرگزاری تسنیم

«درخت بخشنده»‌ تبدیل به شعر شد؛ گرانی کتاب، بزرگ‌ترین مشکل شعر کودک و نوجوان


مصطفی رحماندوست شاعر کودک و نوجوان در گفتگو با خبرنگار مهر درباره وضعیت امروز شعر کودک و نوجوان گفت: شعر کودک و نوجوان امروز مسائل و مشکلات زیادی دارد. البته اولین چیزی که به نظر فعالان این حوزه می‌رسد فراوانی کتاب‌های بازاری است، ولی فکر می‌کنم مسائل مهم‌ترین در این میان وجود داشته باشد. من هم زمانی با کتاب‌های بازاری در حوزه کودک و نوجوان مخالف بودم ولی امروز می‌گویم همه مخاطبان شعر کودک و نوجوان که فرهیخته نیستند؛ خانواده‌هایی که کتاب‌های بازاری دوست دارند هم باید باشند. به همین خاطر خیلی با کتاب‌های بازاری مخالفت نمی‌کنم، اما می‌گویم باید برای بالا رفتن سطح فرهنگی خانواده‌ها و انتخاب بهتر کتاب، برنامه‌ریزی داشته باشیم.

وی، گرانی کتاب را مهم‌ترین مسأله در حوزه کتاب کودک و نوجوان دانست و افزود: با این گرانی‌ها وسع خانواده‌ها به کتاب خریدن نمی‌رسد. در این اوضاع سیاسی اجتماعی هم نمی‌شود بگوییم به کتاب یارانه بدهید. تازه این کار هم یک زمانی انجام شده و به نتیجه نرسیده است.

بهترین راه برای ترویج کتاب، گسترش کتابخانه‌ها است

این شاعر کودک و نوجوان در ادامه گفت: بهترین راه برای ترویج کتاب شعر کودک و نوجوان، گسترش کتابخانه‌ها است. کتابخانه‌ها یک مقدارش دولتی است که هستند و کارشان را می‌کنند. ما باید کارهای دیگری بکنیم. مثلاً لازم نیست حتماً یک کتابخانه خیلی مفصلی افتتاح کنیم. در یک آپارتمانی که چهارده پانزده واحد هم هستند، می‌توانیم یک میز کتاب کودک بگذاریم. مردم کتاب را بردارند، بخوانند و بیاورند. اگر بردند هم بردند؛ ده تا کتاب دیگر جای آن می‌گذاریم. من در دنیا دیده‌ام کتابخانه‌هایی را که اصلاً کتاب‌دار ندارند. از آنها پرسیدم کتاب‌ها را نمی‌برند؟ گفتند چرا، زمانی کتاب را می‌بردند و برنمی گرداندند، ولی حالا برمی‌گردانند. به نظر من هم شعر و هم قصه، خوب و بدش، اگر خوانده شود مهم است؛ اگر کتاب منتشر شود ولی کسی نخواند به چه دردی می‌خورد؟ مشکل ما علاقه‌مند نبودن به مطالعه است. اگر می‌خواهیم بچه‌ها و خانواده‌ها به کتاب علاقه‌مند شوند، بهترین کار این است که کتاب را در دسترس آنها قرار بدهیم. چون کتاب خیلی گران است و با این وضعیت کسی سمت کتاب نمی‌رود.

نقش خانواده‌ها در ترویج کتاب شعر کودک و نوجوان

رحماندوست با اشاره به گرانی کتاب، اوضاع زندگی نویسندگان و شاعران کودک و نوجوان را نامناسب توصیف کرد و گفت: یک زمانی تیراژ کتاب‌های من در چاپ اول ۵۰ هزار و ۶۰ هزار نسخه بود، اما امروز این تیراژ سقوط کرده است. زمانی که جمعیت کشور ما ۳۰ میلیون نفر بود، کتاب من چند میلیون تیراژ داشت. امروز چنین چاپ‌هایی برای شعر کودک و نوجوان، رویا است. اگر می‌خواهیم شعر کودک و نوجوان خوانده شود، باید برایش فکر کنیم. چون با این وضعیت برای شاعران و نویسندگان کودک و نوجوان هم زندگی و کار سخت است. امروز نویسنده و شاعر کودک و نوجوان امکان زندگی کردن بر مبنای تألیف را ندارند. مشکل کتاب شعر این است که باید در دسترس بچه‌ها باشد. مدرسه‌ها آنقدر برنامه‌های درسی و غیردرسی و… دارند که وقت نمی‌کنند به ترویج کتاب‌خوانی فکر کنند؛ پس خانواده‌ها خودشان باید این خلأ را پر کنند. وقتی دور هم جمع می‌شوند، چهار تا عمه و خاله و دایی، این وظیفه را به عهده بگیرند. مثلاً می‌توانند یک ساک کتاب داشته باشند و وقتی مهمانی می‌روند با خودشان ببرند. برای ترویج کتاب کودک و نوجوان باید چنین فکرهایی بشود.

وی درباره آخرین کتابش در حوزه شعر کودک و نوجوان گفت: من به تازگی روی کتاب «درخت بخشنده» شل سیلورستاین کار کردم و آن را به شعر درآوردم، چون حس می‌کردم این کتاب شعر است. این کتاب یک ویرایش نهایی لازم دارد که اگر آن را انجام بدهم، برای چاپ آماده می‌شود.



منیع: خبرگزاری مهر

دهخدا باید بیشتر شناخته شود؛ محاسن و انتقادات به لغت‌نامه دَخو


به گزارش خبرنگار مهر، آئین رونمایی از کتاب «دهخدا و لغت نامه» امروز پنجشنبه ۲۷ دی در سالن محمود افشار این مؤسسه برگزار شد.

در این مراسم که اجرای آن به عهده بهرام پروین گنابادی گذاشته شده بود، اساتیدی چون حسن انوری، محمدرضا شفیعی کدکنی، ژاله آموزگار، علی رواقی، توفیق سبحانی، محمود عابدی، حسن عشایری، علی اشرف صادقی، شیوا دولت آبادی، محمود بیجن‌خان، سید علی آل داوود، سید صادق سجادی، کاوه بیات، کامیار عابدی، محمدرضا موحدی، احمد رضا قائم مقامی و… حضور داشتند.

کتاب دهخدا و لغت نامه پژوهش مریم میرشمسی، شامل شرح حال و زندگینامه علامه دهخدا و ۳۰۰ صفحه از اسناد و تصاویر است که توسط نشر قطره چاپ و عرضه شده است. این کتاب علاوه بر ارائه سرگذشت و کارنامه فرهنگی، اجتماعی و سیاسی یکی از چهره‌های شاخص ایران، تصویر قابل توجهی از سیاست‌های فرهنگی ایران در دوره مورد بحث به دست می‌دهد. در کنار طیف متنوعی از داده‌ها و دانسته‌های جدید در این حوزه، لزوم توجه بیشتر به مضامین طرح‌شده و پیگیری سرنخ‌هایی که آشکار شده‌اند، از جمله بخش‌های مهم این کتاب است.

مراسم با پخش آیات قرآن و کلیپی از مؤسسه آغاز شد. سپس بهرام پروین گنابادی پشت تریبون قرار گرفت و گفت: امروز در این سالن، عصاره فرهنگی این مملکت را می‌بینم که برای رونمایی از کتابی گرد هم آمده‌اند. این کتاب، سرگذشت یکی از شخصیت‌های نادر روزگار ماست؛ شخصیتی که اگر در فرهنگ ایرانی رشد کرده باشید، می‌دانید معرفی او به یک فرد خارجی کار دشواری است. برای معرفی او، باید با چند شخصیت جهانی مقایسه‌اش کنید.

دهخدا باید بیشتر شناخته شود؛ محاسن و انتقادات به لغت‌نامه دَخو

دهخدا، یک بنیاد و یک مکتب

وی افزود: آقای دکتر میلانی در کتاب «ایرانیان نامدار» هنگام معرفی دهخدا به انگلیسی‌زبانان می‌گوید: دهخدا در پژوهش، بن‌جانسن ایران بود. در طنزنویسی به جاناتان سویفت می‌ماند. روزنامه‌نگاری و پایبندی‌اش به حاکمیت قانون، عظمت بن فرانکلین را به یاد می‌آورد و ظرافت و تیزبینی نوشته‌ها و داستان‌های کوتاهش، رنگی از آثار چخوف دارد. برای ما بسیار مایه افتخار است که هنگام معرفی یکی از شخصیت‌های برجسته‌مان به جهانیان، بتوانیم او را با چهار شخصیت بزرگ جهانی مقایسه کنیم. این موضوع علاوه بر بخت و اقبال، نیازمند آن است که فرد در جایگاه درست تاریخ ایستاده باشد و ویژگی‌های خاصی در وجودش نهفته باشد. دهخدا در فرهنگ معاصر ما از حد یک فرد فراتر رفته و به یک بنیاد، یک مکتب تبدیل شده است. لغت‌نامه او واقعاً یک مکتب است که از آن، فرهنگ‌نویسی، ترجمه و دستور زبان فارسی قوت بیشتری گرفته است.

حسن انوری، همراه مؤسسه از ۱۳۴۱

حسن انوری به عنوان اولین سخنران برنامه روی صحنه رفت و سخنانش را با بیان سابقه همکاری با مؤسسه از سال ۱۳۴۱ تا امروز آغاز کرد و گفت: بیشتر آنچه می‌خواهم بگویم درباره دهخدا است. دهخدا انسان بسیار بزرگی بود و باید از جهات مختلف بیشتر شناخته شود. نام او در تاریخ ۱۰۰ سال اخیر ایران بارها مطرح شده است. او در مبارزات سیاسی، یکی از مبارزان برجسته جنبش مشروطه بود تا جایی که محمدعلی شاه قاجار را به سوئیس تبعید کرد. در آنجا نیز بیکار ننشست و روزنامه «صور اسرافیل» را که پیش‌تر با همکاری رفیقش در تهران منتشر می‌کرد، در اروپا ادامه داد و چند شماره از آن را در آنجا منتشر کرد. همچنین به آسیای صغیر در حکومت عثمانی رفت و روزنامه «سروش» را منتشر کرد.

ساده سازی و احیای زبان فارسی

انوری سپس به نقش دهخدا در ساده سازی و احیای زبان فارسی اشاره کرد و گفت: او از کسانی بود که زبان فارسی را ساده کرد. نوشته‌ها و خاطراتش به زبان بسیار ساده‌ای نوشته شده‌اند. در اواخر دوره قاجار، زبان فارسی به سمت انحطاط می‌رفت و نوشته‌ها به گونه‌ای بودند که ۹۰ درصد آن‌ها عربی بود. دهخدا و برخی دیگر با این روند مبارزه کردند و زبان فارسی را ساده‌سازی نمودند. یکی از مهم‌ترین این افراد، علی‌اکبر دهخدا بود.

تسلط بر ادبیات کهن

این استاد زبان فارسی در ادامه افزود: نکته دیگری که درباره دهخدا باید گفت، احاطه بی‌نظیر او بر ادبیات فارسی و متون کهن است. او کتاب‌های خطی قدما را که برای افراد عادی قابل فهم نبود، با هوشیاری و دقت بررسی می‌کرد و حدس می‌زد که منظور از آن‌ها چیست. مثلاً در دیوان منوچهری، در نسخه‌های خطی که در دست داشت، جملاتی بود که افراد عادی نمی‌توانستند بفهمند. دهخدا حدس می‌زد که این جملات چه معنایی دارند و با جمع‌آوری این اطلاعات، توانست دیوان منوچهری را چاپ کند. نمونه‌هایی از تصحیح‌های دهخدا در مقدمه کتاب آورده شده‌اند که نشان می‌دهند او چقدر باهوش، بااطلاع و پر از دانش بود.

دهخدا باید بیشتر شناخته شود؛ محاسن و انتقادات به لغت‌نامه دَخو

یاد آر ز شمع مرده، یاد آر

انوری سپس به شاعری دهخدا اشاره کرد: دهخدا همچنین شاعر بود و در دوره مشروطه یکی از شاعران برجسته به شمار می‌رفت. شعر معروف او «یاد آر ز شمع مرده یادار» یکی از بهترین شعرهای دوره مشروطه است. این شعر را دهخدا از شعری از رجایی‌زاده اکرم، شاعر ترک آذربایجانی، اقتباس کرده است. اما نکته اینجاست که شعر دهخدا بسیار قوی‌تر و پرمعناتر از شعر رجایی‌زاده است. در برخی از ابیات رجایی‌زاده، فقط نظم وجود دارد و هیچ تصویر شعری دیده نمی‌شود. اما دهخدا توانست با استفاده از همان وزن و قافیه، شعری بسیار غنی و تأثیرگذار خلق کند.

مترجم آثار مونتسکیو

دهخدا همچنین مترجم بود و دو کتاب مهم ترجمه کرد: «روح القوانین» اثر مونتسکیو و «عظمت و انحطاط رومیان». این انتخاب‌ها نشان‌دهنده نگاه عمیق دهخدا به مسائل سیاسی و اجتماعی است. مونتسکیو نخستین کسی بود که در تاریخ اروپا نظریه تفکیک قوا را مطرح کرد و دهخدا با ترجمه آثار او، این ایده‌ها را به مشروطه‌خواهان ایران معرفی کرد. وی سپس آرزو کرد این ترجمه‌های گمشده روزی یافته شوند و به چاپ برسند.

دهخدا و درخواست مردم کرمان برای نمایندگی

بهرام پروین گنابادی سپس به بخشی از کتاب اشاره کرد و گفت: دهخدا از جهات مختلف شخصیتی تأثیرگذار در تاریخ ایران است و نامش جاودان خواهد ماند. در بخشی از کتابی که امروز رونمایی می‌شود، نامه‌ای از مردم کرمان وجود دارد که نشان‌دهنده تأثیر عمیق دهخدا بر مردم است. زمانی که دهخدا در عثمانی بود و تغییرات سیاسی در ایران رخ می‌داد، مردم کرمان بدون اینکه او را دیده باشند، او را به عنوان نماینده خود انتخاب کردند. این موضوع نشان‌دهنده تأثیر مقالات دهخدا در روزنامه «صور اسرافیل» است که توانسته بود در دل مردم نفوذ کند.

کاوه بیات، نگاه تاریخی به کتاب دهخدا و لغت نامه

در بخش بعدی برنامه، کاوه بیات با دعوت پروین گنابادی روی سن آمد و با اشاره به عشق دهخدا به کار لغتنامه گفت: این کتاب نه تنها به یکی از مهم‌ترین تلاش‌ها برای بازتعریف هویت ملی ایران از طریق زبان فارسی می‌پردازد، بلکه داستان عشق و شیدایی میرزا علی‌اکبر خان دهخدا به زبان فارسی را نیز روایت می‌کند. این داستان، سرگذشت عاشقی است که با جفا و دشواری‌های بسیاری روبرو شد، اما در نهایت، میراثی ماندگار از خود به جای گذاشت. همان‌گونه که در گفتار اول کتاب می‌خوانیم، دهخدا در خلال انقلاب مشروطه به وادی سیاست و روزنامه‌نگاری قدم نهاد. اما به تدریج، دلسردی و کناره‌گیری از این عرصه را تجربه کرد. از جمله تحولات مهم این دوره، گردن نهادن او به پاره‌ای از مسئولیت‌های اداری در وزارت معارف، از جمله ریاست مدرسه علوم سیاسی برای یک دوره، بود. در این میان، دهخدا درگیر طرح و آرزویی شد که اگرچه سال‌ها پیش در کنار دیگر کارها به آن می‌پرداخت، اما اکنون با پایان یافتن آشوب و تلاطم ناشی از انقلاب مشروطه و جنگ جهانی، این آرزو بر وجودش چیره شد.

در یکی از تعریف‌هایی که دهخدا از این مهم ارائه می‌دهد، در همین کتاب از دیدن ضعف و انکسار ملت خود سخن می‌گوید و بر لزوم مسلح شدن به سلاح زمانه، یعنی آموختن علوم روز، تأکید می‌کند. او معتقد بود که این امر تنها از طریق شناخت دقیق زبان و لغات فارسی ممکن می‌شد. از این رو، نوشتن یک لغت‌نامه جامع و کامل را در دستور کار خود قرار داد.

سرگذشت معشوق (ایران) در قرن بیستم

وی در ادامه افزود: سرگذشت دهخدا و معشوقش ایران در سال‌های نخست قرن بیستم، و چگونگی تعامل او با عاشقی سخت‌کوش و خسته‌دل، وجوه مختلفی دارد. از همان سال‌های میانی دهه ۱۳۰۰ شمسی، آگاهی نسبت به تلاش‌های دهخدا برای تدوین یک لغت‌نامه و ضرورت پشتیبانی از این امر وجود داشت. یکی از نخستین تلاش‌ها در این دوره، تلاش کمیسیون معارف در سال‌های ۱۳۰۶ و ۱۳۰۷ شمسی برای سفارش یک کتاب لغت به دهخدا بود که به کار دانش‌آموزان دوره متوسطه بیاید. اگرچه در این زمینه قراردادی نیز امضا شد، اما این کار ظاهراً به دلیل عدم آمادگی دهخدا به نتیجه نرسید.

اقدام بعدی وزارت معارف در سال‌های ۱۳۱۴ و ۱۳۱۵ برای چاپ فرهنگ دهخدا، در کنار انتشار جزوه نخست، زمینه‌ای را فراهم آورد تا جمعی از دانشمندان وقت برای همراهی با او گرد هم آیند و این مهم را به سامان برسانند. دور بعدی طرح و بحث لغت‌نامه دهخدا با یکی از مقاطع حساس تاریخ معاصر ایران، یعنی سرآغاز غائله آذربایجان در زمستان ۱۳۲۴، مقارن شد. در ۲۵ دی‌ماه همان سال، ماده‌واحده‌ای در مجلس شورای ملی به تصویب رسید که بر اساس آن، وزارت فرهنگ موظف شد تا عده‌ای از کارمندان را در اختیار علی‌اکبر دهخدا قرار دهد.

وی اضافه کرد: دکتر عبدالحمید اعظم‌زنگنه، نماینده کرمانشاه در مجلس، در توضیح علل طرح این ماده‌واحده، از اهمیت زبان فارسی در تداوم حیات ملی ایران سخن گفت و به نقش فردوسی در سرایش شاهنامه اشاره کرد. او تأکید کرد که اگر فردوسی شاهنامه را نمی‌سرود، امروز با وجود تحولات و حمله مغول و دیگر مصائب، اثری از ایران باقی نمی‌ماند. در شرایط کنونی نیز، تنها چیزی که ثابت است و ملت را حفظ می‌کند، زبان فارسی است.

دهخدا باید بیشتر شناخته شود؛ محاسن و انتقادات به لغت‌نامه دَخو

بیات سپس به تشکیل کمیسیونی به نام کمیته لغت‌نامه دهخدا، در دوره چهاردهم مجلس اشاره کرد و گفت: این اقدام در واکنش به خطر بزرگی صورت گرفت که در سال ۱۳۲۴، زبان فارسی و تمامیت ارضی ایران را تهدید می‌کرد. از این مرحله به بعد، اگرچه ادامه کار هنوز تا حدود زیادی به حال و روز دهخدا وابسته بود، اما با گرد هم آمدن جمعی برای به انجام رساندن این مهم، کار لغت‌نامه ادامه یافت. پس از درگذشت دهخدا در اسفند ۱۳۳۴، این پروژه با جابجایی مکرر محل لغت‌نامه، سرانجام در تیرماه ۱۳۵۴ به پایان رسید.

او در ادامه به برآمدن چهره‌های برجسته فرهنگی ذیل سایه لغت نامه اشاره کرد و درباره ادامه کار لغت نامه بعد از درگذشت علامه دهخدا اظهار داشت: اگر تجارب و تحولات پس از فوت دهخدا و سرگذشت لغت‌نامه را در دو دهه بعد در نظر بگیریم، بر اساس زمینه‌ای که گفتار کتاب ارائه می‌دهد، می‌توان گفت که بر اساس آن شالوده، عمارتی برپا شد و جای آن بزرگوار چندان خالی نبود. برای حمایت از کاری که دهخدا بر عهده گرفت، از همان سال‌های نخست دهه ۱۳۱۰ اقداماتی آغاز شد که در نیمه دوم دهه بعدی، در واکنش به پیشامد حوادث آذربایجان، جنبه اساسی‌تری به خود گرفت و به تأسیس سازمان لغت‌نامه دهخدا انجامید.

همکاران لغت‌نامه دهخدا

کاوه بیات سپس به نامبردن همکاران لغت نامه در کتاب اشاره کرد: در بخشی از گفتار دوم کتاب تحت عنوان «همکاران»، از نام و نشان حدود ۱۲۰ نفر از همکاران لغت‌نامه سخن به میان آمده است. بسیاری از آن‌ها از چهره‌های صاحب‌نام فرهنگ و ادب فارسی بودند و همکاری آن‌ها با لغت‌نامه، اگرچه فارغ از ضوابط اداری نبود، اما ماهیت کار هیچ‌گاه نمی‌توانست فقط در چهارچوبی اداری جریان داشته باشد. قطعاً شور و شوقی که دامنگیر دهخدا شده بود، در این توفیق بی‌تأثیر نبود.

پیام تصویری رسول شایسته: پیشنهاد تألیف کتاب از سوی شفیعی کدکنی بود  

سپس پیام تصویری دکتر رسول شایسته به نمایش در آمد که به دلیل آلودگی هوا و کسالت نتوانسته بود در مراسم شرکت کند . رسول شایسته، از مؤلفان لغت نامه دهخدا است و در ۳۰ سال اخیر یکی از ستونهای اصلی تدوین لغت نامه بوده اند. او در این پیام گفت: گفت یاد روزی افتادم که چند سال پیش در یکی از جلسات لغت نامه دهخدا، که دانشمند محترمی حضور داشتند پیشنهاد کردند که آقای دکتر شفیعی کتابی درباره دهخدا و به ویژه همکاران و یاران او بنویسد و شرح حال آنها را بیان کند .راین کار بسیار ارزنده و مهمی خواهد بود قرار شد تألیف چنین کتابی به عهده خانم میرشمسی گذاشته شود . راستش من در ابتدا دچار تردید و شک ،شدم زیرا فکر میکردم هر چه درباره دهخدا گفته شده نوشته شده به ویژه پس از درگذشت شادروان دکتر محمد معین دیگر چیز جدیدی برای گفتن وجود ندارد. اما از سوی دیگر، با توجه به سابقه شناختی که از خانم میرشمسی داشتم و تواناییهای ایشان در تصحیح متون مهم زبان فارسی امیدوار شدم که این کار به خوبی انجام خواهد شد. وقتی کتاب را به من اهدا کردند متوجه شدم که فکر اولیه من نادرست بوده است. این کتاب بسیار ارزشمند و حاوی مدارک و اسناد مهمی برای مطالعه تاریخ و فرهنگ زبان فارسی است. من هیچ تلاشی برای یافتن چنین مدارکی نکرده بودم اما ایشان با دقت و تلاش فراوان این کار را به انجام رساندند. به جرئت میتوانم بگویم که این کتاب نظیر ندارد.

بهرام پروین گنابادی پس از پخش این پیام با ذکر مثلی از عربی گفت: عربها ضرب المثلی دارند که میگویند «الاسماء تنزل من السماء» (اسماء از آسمان نازل میشوند به راستی که اسم ایشان شایسته شان است.

پدران بنیادگذار ایران نو

در ادامه برنامه کامیار عابدی پشت میکروفن قرار گرفت و به همنسلان دهخدا اشاره کرد و گفت: نسلی وجود دارد که در واقع یک نسل نیست، بلکه دو یا شاید سه نسل هستند که بین دهه ۱۲۵۰ تا ۱۲۷۰ به دنیا آمده‌اند. این نسل در یک بازه زمانی ۲۵ تا ۳۰ ساله، به دنیا آمده و به شدت به هم پیوسته است. دلیل این پیوستگی این است که این نسل از یک سو تحت تأثیر آرمان‌های دوره روشنگری اروپا قرار داشت و از سوی دیگر، علاقه‌مند به گسترش فرهنگ و زبان و ادبیات فارسی بود. پیشتر از این افراد به عنوان «پدران بنیادگذار ایران نو» نام برده‌ام. کسانی مانند محمد قزوینی، محمدعلی فروغی، علی‌اکبر دهخدا، سعید نفیسی و عباس اقبال آشتیانی، بسیار متمایز هستند.

دوره نخست زندگی دهخدا

وی افزود: این میان، علی‌اکبر دهخدا در دوره اول زندگی خود، وقتی کودک و نوجوان بود، به دانش‌اندوزی پرداخت. دانش‌اندوزی او عمدتاً معطوف به زبان عربی، ادبیات فارسی و زبان فرانسه بود. همچنین، علاقه‌مند به حوزه نویسندگی اجتماعی بود. در این دوره، دهخدا به عنوان یک نویسنده بسیار مبرز و برجسته شناخته می‌شد که آثار ماندگاری مانند «چرند و پرند» از او به یادگار مانده است. آرمان‌های سیاسی و اجتماعی او در اوج بود و تمایل محدودی نیز به شاعری داشت که تعداد کمی شعر از او به جای مانده است. اما برخی از این شعرها به عنوان نماد و گل سرسبد شعر دوره مشروطه شناخته می‌شوند.

دهخدا باید بیشتر شناخته شود؛ محاسن و انتقادات به لغت‌نامه دَخو

این پژوهشگر در ادامه گفت: از نظر سیاسی، دهخدا در دوره اول جزو دموکرات‌ها بود، اما پس از بازگشت به گروه اعتدالی‌ها پیوست. با این حال، آرمان‌های فرهنگی و ادبی خود را حفظ کرد. او در زمینه‌های مختلف سیاسی فعالیت داشت که گاهی با فراز و فرودهایی همراه بود. دهخدا به لحاظ سیاسی در یک خط مستقیم قرار نداشت و بر اساس احساسات و عقایدش در هر دوره، مسیر خود را انتخاب می‌کرد. اما همواره مصالح و منافع ایران را در نظر داشت.

دوره دوم زندگی دهخدا

عابدی گفت: دوره دوم زندگی دهخدا در دهه ۱۲۹۰، به‌ویژه با وقوع جنگ جهانی اول، آغاز شد. در این دوره، دهخدا به تدریج از آفرینش نثر و شعر دست کشید و حتی می‌توان گفت که قدرت قلم خود را نیز از دست داد. در عوض، به‌صورت گسترده‌ای به تحقیق در متون کهن پرداخت. به نظر می‌رسد که پس از جنگ جهانی اول، دهخدا به قدری در متون ادبی تحقیق کرد که مانند یک استاد درجه یک بر آن‌ها مسلط شد. هرچند او هیچ‌گاه در دانشکده‌های ادبیات تدریس نکرد، اما تحقیقاتش در زمینه متون ادبی بسیار عمیق بود.

وی افزود: تحقیقات دهخدا در دو دوره انجام شد. در دوره اول، او تحت تأثیر فضای آفرینش ادبی بود و به جستجوی فرهنگ عامه، ضرب‌المثل‌ها و امثال‌الحکمه پرداخت. اما در دوره دوم، به تحقیق در لغت، واژه‌ها، ترکیب‌ها و عبارت‌های زبان فارسی، فارغ از فرهنگ عامه، روی آورد. دلیل این تغییر این بود که در مرحله اول، فرهنگ عامه موجود در متون ادبی برای دهخدای نویسنده مهم‌تر بود، اما در مرحله بعد، او به تحقیق در زبان فارسی پرداخت. دهخدا با جسارت و بلندپروازی، به کاری بسیار دشوار روی آورد و آن تألیف فرهنگی بود که در عین حال، دایره‌المعارفی نیز به شمار می‌آمد.

اهمیت نهادسازی در کار دهخدا

عابدی در ادامه سخنانش به نهاد سازی دهخدا اشاره کرد و گفت: لغت‌نامه دهخدا نه تنها شامل همه آثار قبلی است، بلکه فراتر از آن می‌رود. البته عمر دهخدا کفاف این کار بزرگ را نمی‌داد. نکته مهم اینجاست که دهخدا، خواه ناخواه، به دلیل تفکر خود و اطرافیانش، به تشکیل یک نهاد کشیده شد. تشکیل نهاد در این زمینه بسیار حائز اهمیت است، زیرا تا آن زمان سابقه نداشت که برای یک امر پژوهشی، نهادی خاص تأسیس شود. بنابراین، دهخدا از این جهت بسیار مهم است؛ او فرهنگ‌نویسی را به یک نهاد تبدیل کرد. نهادی که در ابتدا جنبه شخصی داشت، اما از حد یک شخص فراتر رفت و نیازمند نظارت و بودجه دولتی شد. این نهاد با حداقل امکانات به کار خود ادامه داد و حتی امروز، با وجود دسترسی سریع و آسان به اسناد و مدارک در جهان دیجیتال، تألیف کتابی با عظمت لغت‌نامه دهخدا در دهه‌های ۱۳۱۰ تا ۱۳۵۸ حالتی افسانه‌آمیز و اسطوره‌ای دارد.

اسناد زندگی دهخدا و آثار او

وی سپس به اهمیت کتاب و ارزشمندی پژوهش مریم میرشمسی در بررسی اسناد و دوران حضور دهخدا در میان بختیاری‌ها و یا زمانی که به اراک و اصفهان رفته بود پرداخت و گفت: دوره بعد از بازگشت دهخدا و بخش‌هایی که پژوهشگران قبلی به دلیل عدم دسترسی به اسناد، از آن بی‌اطلاع بودند، به خوبی در این کتاب بررسی شده‌اند.

مکملی برای جلد اول لغتنامه دهخدا

عابدی گفت: این کتاب را می‌توان به عنوان مکملی بسیار ضروری برای جلد اول لغت‌نامه (جلد مقدمه) در نظر گرفت. در بخش‌های چهارم و پنجم جلد مقدمه، مطالبی از دکتر معین، دکتر دبیرسیاقی و دیگر استادان درباره دهخدا و لغت‌نامه آمده است. ویژگی‌های ارزشمند این کتاب عبارتند از: کاوش گسترده در آثار چاپ‌شده و اسناد چاپ‌نشده، امانت‌داری در ذکر منابع، و کشف چند قطعه شعر جدید از دهخدا. این کتاب نه تنها بسیار خواندنی است، بلکه منبعی تحقیقاتی برای آینده نیز محسوب می‌شود.

همکاران لغت‌نامه دهخدا

عابدی با بررسی ساختار کتاب و بخشهای مختلف آن افزود: این کتاب در قطع رحلی عرضه شده و شامل بخش‌های مختلفی است: حدود ۱۰۰ صفحه درباره زندگی دهخدا، ۱۰۰ صفحه درباره آثار دهخدا (غیر از لغت‌نامه)، ۶۰ صفحه درباره شکل‌گیری و استمرار لغت‌نامه، و ۱۰۰ صفحه درباره همکاران دهخدا. بخش مربوط به همکاران دهخدا بسیار کم‌نظیر است، زیرا اطلاعات زیادی درباره برخی از این افراد وجود نداشت و خانم میرشمسی با تلاش فراوان، اطلاعات ارزشمندی درباره این افراد جمع‌آوری کرده‌اند. حدود ۳۰۰ صفحه از کتاب نیز به اسناد اختصاص دارد که می‌تواند منبعی برای تحقیقات آینده باشد.

این پژوهشگر در ادامه گفت: در مورد همکارانی که در طول پنج تا شش دهه با لغت‌نامه دهخدا همکاری کرده‌اند، چند نکته قابل ذکر است: اولاً، برخی از این افراد تحصیل‌کرده رشته ادبیات فارسی بودند، اما برخی دیگر از رشته‌های مختلف مانند حقوق، ادبیات عرب، فلسفه، الهیات و تاریخ به این کار پیوستند. این نکته بسیار مهم است که افراد با زمینه‌های مختلف، علاقه‌مند به مشارکت در این امر ملی بودند. ثانیاً، این همکاران از بیش از بیست استان ایران بودند که نشان‌دهنده گستردگی مشارکت در این پروژه ملی است.

حضور بانوان در لغت‌نامه

عابدی در ادامه سخنانش به نقش بانوان در فعالیت مؤسسه دهخدا اشاره کرد و گفت: در دهه‌های اخیر، با حضور بانوان در میراث جدید لغت‌نامه، نقش آن‌ها در این حوزه ملموس‌تر شده است. بانوانی مانند خانم دکتر شکوفه شهیدی، خانم اکرم سلطانی و خانم میرشمسی، نشان‌دهنده این حضور فعال هستند. این کتاب نیز گواهی قاطع بر این مشارکت است. به سرکار خانم میرشمسی و نشر قطره که با وجود دشواری‌های مالی، این کتاب ارزشمند را منتشر کرده‌اند، صمیمانه تبریک می‌گویم.

اهمیت زبان فارسی و نقش دهخدا

سید احمدرضا قائم‌مقامی، متخصص زبان‌های باستانی و زبان‌شناسی، سخنران بعدی بود. او که سخنش را با بیان اهمیت زبان فارسی و نقش دهخدا آغاز کرد گفت: معارف این قوم به زبان فارسی نوشته شده است و نه به هیچ زبان دیگری. در طول تاریخ، هیچ یک از زبان‌های ایرانی که در این مملکت به وجود آمده‌اند، قابل مقایسه با زبان فارسی نبوده‌اند. از زمانی که زبان اوستایی وجود داشته تا به امروز، هیچ زبانی به اندازه فارسی اهمیت نداشته است. به نظر می‌رسد که وقتی این زبان، که معرف مملکت است، دچار زوال شود، معارفی که باید به این زبان نوشته می‌شد، کمتر نوشته شده‌اند. برای تقویت این زبان، یکی از کارهای ضروری، نوشتن فرهنگ لغت است و دهخدا این کار را به انجام رساند و برخی از هم‌عصران او نیز از جهات دیگر به این امر پرداختند. افرادی مانند پیرنیا، بهمن یار، همایی، علامه قزوینی و سید حسن تقی‌زاده، هر یک به شیوه خود در این زمینه تلاش کردند. کار دهخدا در این زمینه بزرگ‌تر از دیگران بود و باید بررسی شود که این کار چه معنایی دارد و نسبت آن با کارهای دیگران چگونه است. این موضوع ممکن است در کتاب حاضر تا حدی بررسی شده باشد، اما نیاز به تحقیقات بیشتری دارد.

انتقادات به لغت‌نامه دهخدا

او در ادامه به برخی انتقادات به لغت‌نامه دهخدا اشاره کرد که در زمان حیات مرحوم دهخدا هم مطرح شده بود؛ وی گفت: اسنادی که خانم میرشمسی آورده‌اند، نشان می‌دهد که خود دهخدا نسبت به این انتقادات آگاه بود و پس از او نیز افرادی که مسئولیت لغت‌نامه را بر عهده داشتند، متوجه برخی عیوب آن بودند، اما به دلایلی کمتر به رفع آن‌ها پرداختند. یکی از مهم‌ترین دستاوردهای لغت‌نامه دهخدا این است که مردم توانستند آثار قدیمی فارسی را به درستی بخوانند. بدون این لغت‌نامه، دست ما در فهم متون قدیمی بسته بود. فرهنگ‌های دیگر، چه آن‌هایی که قبل از لغت‌نامه دهخدا نوشته شده‌اند و چه فرهنگ‌های بعدی، نتوانسته‌اند به اندازه لغت‌نامه دهخدا مفید باشند. این شاید مهم‌ترین دستاورد لغت‌نامه باشد؛ پیوندی که بین ما و متون قدیمی برقرار کرد و ما را به گذشته‌مان متصل ساخت.

دهخدا باید بیشتر شناخته شود؛ محاسن و انتقادات به لغت‌نامه دَخو

شیوه فرهنگ‌نویسی دهخدا

وی در ادامه گفت: یکی از این انتقادات این است که دهخدا فرهنگ‌های قدیمی را پشت سر هم ردیف کرده است. این روش اگرچه در برخی موارد مفید است و می‌تواند به محققان کمک کند، اما به معنای واقعی فرهنگ‌نویسی نیست. ردیف کردن مترادفات نیز روش مناسبی برای فرهنگ‌نویسی محسوب نمی‌شود. با این حال، این روش در بسیاری از موارد به محققان کمک می‌کند تا معانی لغات را به دست آورند.

عیب بزرگ یا حسن بزرگ؟

وی افزود: یکی دیگر از انتقادات این است که دهخدا گنجینه‌ای بزرگ از اشعار قدیمی را در لغت‌نامه خود گنجانده است. این کار اگرچه از نظر برخی عیب محسوب می‌شود، اما از نظر مرحوم قزوینی، این یک حسن بزرگ است. وقتی خواننده به لغت‌نامه مراجعه می‌کند، می‌تواند به راحتی معانی لغات را در متون قدیمی پیدا کند. البته این روش همیشه به درستی رعایت نشده است و در برخی موارد، لغاتی که در متون نثر وجود دارند، در لغت‌نامه نیامده‌اند.

دایره‌المعارف بودن لغت‌نامه

قائم مقامی ادامه داد: دهخدا در واقع یک دایره‌المعارف ایجاد کرده است. اگرچه او خود از این عنوان پرهیز داشت، اما اسناد نشان می‌دهد که او از ابتدا به دنبال چنین عنوانی بوده است. نام «لغت‌نامه» ظاهراً توسط مرحوم دکتر صدیقی پیشنهاد شد. این دایره‌المعارف در برخی موارد عجیب به نظر می‌رسد، مثلاً در ذیل برخی مدخل‌ها، اطلاعاتی اضافه شده که ممکن است امروز خنده‌دار تلقی شود، اما در کل، این دایره‌المعارف بسیار مفید است. حسن بزرگ لغت‌نامه دهخدا این است که به محققان کمک می‌کند تا متون قدیمی را به درستی بخوانند و با گذشته خود ارتباط برقرار کنند. با این حال، برخی عیوب نیز در آن وجود دارد، مانند ردیف کردن فرهنگ‌های قدیمی و گنجاندن لغاتی که در فرهنگ فارسی جایی ندارند. این کار ممکن است به هدف اصلی دهخدا آسیب بزند. به هر حال، لغت‌نامه دهخدا با تمام حسنات و عیوبش، هنوز هم یکی از مهم‌ترین منابع برای محققان است.

در ادامه کلیپی به یادبود سیدجعفر شهیدی پخش شد و بخشهایی از سخنان او در زمان تصدی امور مؤسسه دهخدا برای حضار به نمایش درآمد.

دهخدا باید بیشتر شناخته شود؛ محاسن و انتقادات به لغت‌نامه دَخو

در ادامه این مراسم، مریم میرشمسی نویسنده و پژوهشگر روی سن آمد و ضمن خوشامدگویی و تشکر از اساتید گفت: روز شنبه، شانزدهم تیرماه ۱۳۹۷، در یکی از جلسات تألیف لغت‌نامه بزرگ فارسی، استاد دکتر محمدرضا شفیعی کدکنی در جمع مؤلفان مؤسسه لغت‌نامه دهخدا حضور یافتند. در میانه گفتگوها، دکتر شفیعی بر لزوم معرفی و شناساندن مؤلفان و همکاران لغت‌نامه دهخدا تأکید کردند. من نیز یکی از شنوندگان سخنان استاد بودم که ناگهان مخاطب ایشان قرار گرفتم و تا به خود آمدم، دیدم انجام این طرح بر عهده من گذاشته شد. استاد با اصرار گفتند: «این کار فقط از عهده فلانی برمی‌آید.» من، شرمنده از لطف و عنایت استاد و ناآگاه از گستره کار، تکلیف ایشان را پذیرفتم و این‌گونه بنیاد این کتاب گذاشته شد.

وی سپس به پیشینه پژوهش و منابع آن اشاره کرد و افزود: زنده‌یاد دکتر محمد معین در مقدمه لغت‌نامه دهخدا، که در سال ۱۳۳۷ با عنوان جزوه ۴۰ لغت‌نامه منتشر شد، علاوه بر شرح حال و مروری بر آثار دهخدا، یادداشت‌های پراکنده مؤلفان و همکاران تألیف لغت‌نامه را در دو دسته مجموعه ۶۷ نفر در حد یکی دو سطر معرفی کرده است. شادروان دکتر سید محمد دبیرسیاقی در تکمله مقدمه، که در سال ۱۳۵۹ در قالب جزوه ۲۲۲ (آخرین جزوه لغت‌نامه) منتشر شد، سرگذشت لغت‌نامه دهخدا را به تفصیل نوشت و فهرستی با عنوان «همکاران و دستیاران دهخدا و اعضای لغت‌نامه» ارائه داد. آثار دیگر دبیرسیاقی، هر کدام منبع دست‌اول پژوهش درباره دهخدا به شمار می‌روند. همچنین، ایشان آثار پراکنده دهخدا را جمع‌آوری کرد و برخی از اسناد و نامه‌های او را منتشر کرد. پژوهش‌های زنده‌یاد ایرج افشار درباره نامه‌ها و اسناد دهخدا در شماره‌های مختلف مجله «آینده» و پس از آن در مجموعه‌ای با عنوان «نامه‌های سیاسی دهخدا»، آثار ولی‌الله درودیان، کتاب‌شناسی و مجموعه‌های مقالات منتخب، و پژوهش کامیار عابدی با عنوان «صور اسرافیل و علی‌اکبر دهخدا» در پیشینه این کار درخور ذکرند.

نبود اطلاعات و سرنخ درباره همکاران لغتنامه و یکی از مؤلفان

میرشمسی گفت: درباره روش تحقیق و دشواری‌های آن به تفصیل در مقدمه کتاب سخن گفته‌ام و در اینجا تکرار نمی‌کنم. فقط می‌گویم که درباره چند تن از همکاران و یک تن از مؤلفان، اطلاعات درخوری در کتاب نیامده است، چرا که هیچ سرنخی برای شناخت آنان، از جمله آگاهی از نام و اصلیت آن‌ها، به دست نیامد. امید دارم با نقدها و گوشزدهای صاحب‌نظران، این نقیصه و کاستی‌ها و لغزش‌های احتمالی دیگر در چاپ بعدی برطرف شود.

شروع همکاری و یادبود مؤلفان و همکاران

او در ادامه افزود: من در سال ۱۳۸۵ به جمع مؤلفان لغت‌نامه بزرگ فارسی پیوستم، که تقریباً همزمان با بیماری دکتر شهیدی و مهاجرت دکتر دبیرسیاقی به قزوین بود. پس از آن، شاهد درگذشت دکتر سید جعفر شهیدی در سال ۱۳۸۶، استاد عباس دیوشلی در سال ۱۳۸۸، دکتر حسن احمدی گیوی در سال ۱۳۹۱، دکتر جواد درهمی در سال ۱۳۹۵ و دکتر محمد دبیرسیاقی در سال ۱۳۹۷ بودم. روان همه مؤلفان و همکاران درگذشته قرین آرامش و نامشان گرامی باد. به علاوه، در این سال‌ها شاگرد و همنشین چند تن از مؤلفان لغت‌نامه بودم، دکتر حسن انوری_پیشتر در دوره تألیف فرهنگ سخن و بعد در لغت‌نامه_، استاد رسول شایسته، دکتر سعید نجفی اسداللهی که امروز متأسفانه به سبب کسالت از دیدار این هر دو عزیز محرومیم، و دکتر غلامرضا ستوده _که چندی است به سبب کهولت خانه‌نشین هستند_ و دکتر علی‌اشرف صادقی که در دو سه سال اخیر در دوره فترت مؤسسه لغت‌نامه دهخدا در فرهنگستان، افتخار شاگردی و همکاری با ایشان را داشتم. همچنین باید یاد کنم از دو تن از مؤلفان مقیم خارج از ایران، دکتر محمد استعلامی و دکتر جلیل دوستخواه. سایه همه این بزرگواران بر سر ادب و فرهنگ این آب و خاک مستدام باد. از زمان شروع تألیف کتاب تا انتشار آن، متأسفانه دو تن از مؤلفان لغت‌نامه، استاد عبدالله انوار و استاد احمد سمیعی، و دو تن از همکاران تألیف، آقای ستار آل‌بویه و دکتر محمود مدبری را از دست دادیم. یادشان گرامی و نامشان جاودان باد.

دهخدا باید بیشتر شناخته شود؛ محاسن و انتقادات به لغت‌نامه دَخو

مؤلف کتاب در پایان مراتب سپاسگزاری خود ار همکاران و سخنرانان و حاضران در مراسم را اظهار داشت و گفت: از دکتر حسن انوری، استاد کاوه بیات، استاد کامیار عابدی، دکتر احمدرضا قائم‌مقامی و استاد رسول شایسته (که با پیام تصویری شاگردنوازی کردند)، دکتر بهرام پروین گنابادی که با لطف، گرداننده جلسه امروز بودند، مهندس بهرام فیاضی (مدیر فرهیخته نشر قطره) و همکارانشان، اکرم سلطانی، مهدی تجلی، علیرضا شاه‌محمدی و مهناز بیگی که در برگزاری این برنامه صمیمانه مرا یاری دادند، و همچنین از همکاری و همراهی دکتر محمود بیجن‌خان رئیس محترم مؤسسه لغت‌نامه دهخدا سپاسگزارم.

یادبود دهخدا، که خانه اش مدرسه شد

میرشمسی در پایان سخنانش به تلاش دهخدا اشاره کرد و گفت: در این روزها بیشتر از پیش به روزهایی فکر کردم که دهخدا برای ادامه تألیف لغت‌نامه و گذران زندگی‌اش، مجبور شد در فاصله سال‌های ۱۳۱۵ تا ۱۳۲۴، سیزده مرتبه، گاه شش دانگ، گاه سه دانگ و حتی نیم دانگ از خانه‌اش را به صورت بیع مشروط به بانک‌ها و افراد مختلف بفروشد و در قبال آن پول بگیرد و سر موعد بپردازد. در سال ۱۳۲۴، از پرداخت ۶۷۰ هزار ریال در ازای سه دانگ خانه درماند و طلبکاران در حال حراج خانه بودند که بنا بر مصوبه مجلس، وزارت فرهنگ خانه‌اش را خرید تا بعد از مرگش بر جای آن مدرسه‌ای به نام او بسازد. مدرسه ساخته شد، ولی نام دهخدا را بر آن نگذاشتند. به فکر دوران هرمان دهخدا در سال‌های پایان عمرش افتادم، روزها و ماه‌های پس از کودتای ۲۸ مرداد و سقوط دولت دکتر مصدق. دهخدا آن‌چنان مغضوب واقع شد که بسیاری از استادان و افراد سرشناس آن روزگار، به خاطر حفظ جایگاهشان، در مراسم خاکسپاری و ختم شرکت نکردند. برخلاف نظر استاد کاوه بیات، به گمان من دهخدا قدر ندید.

دهخدا باید بیشتر شناخته شود؛ محاسن و انتقادات به لغت‌نامه دَخو

او از حاضرین خواست تا دقایقی به احترام دهخدا بایستند و او را تشویق کنند. در پایان و با حضور اساتید حاضر در سالن کتاب دهخدا و لغت نامه رونمایی شد.



منیع: خبرگزاری مهر

هزینه دوهزار دلاری برای بوسه بر حجرالاسود


به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، دهه 90 را باید دهه سفرنامه‌تازه درباره حج دانست،‌ در این دهه نویسندگان بسیاری به حج رفته و خاطرات خود را از این سفر فراموش‌نشدنی روایت کرده‌اند.

یکی از آثاری که در دهه 90،‌ در این زمینه منتشر شده است،‌ «دو شهر عشق» سفرنامه حج محمد حسین قدمی است که در سال 98 از سوی انتشارات سوره مهر منتشر شده است. قدمی در این اثر تلاش کرده تا با زبانی طنز به روایت اتفاقات رخ داده در سفر بپردازد.

در بخشی ازاین سفرنامه می‌خوانیم:

«بوسه دو هزار دلاری _ 4 تیر 

کعبه با همان حال و هوا و همان شور و صفا و طواف خانه، سخت شلوغ و فشرده. زنی در حال خفه شدن است. کمک همراه با التماس می‌گوید: ذکر بگو چند قدم دیگر چهار دور تمام می‌شود و می‌توانی استراحت کنی. حاج آقا قرائتی را در مقام ابراهیم سرگردان می‌بینم که در میان امواج مردم تلوتلو می‌خورد، می‌خواهد دو رکعت نماز بخواند اما جمعیت فشرده است و مشکل کمکش می‌کنم، به زحمت می‌خواند. پس از آخرین مرحله اعمال سعی و صفا و مروه راهی مقر می‌شوم. در راه، کوروش فولادی(دانشجوی رها شده از زندان انگلیس) را می بینم. دو هزار دلار از جیبش زده‌اند آن هم هنگام بوسیدن حجرالاسود! می‌گوید امروز یک بوسه دو هزار دلار برایم تمام شد، در یادداشت بنویس: «بوسه دو هزار دلاری.»

ناهار کباب است و پشت بندش موز و رژه فوطی های نوشابه میراندا. باز هم ریاضت و خودسازی و مبارزه با نفس! به اتاق می‌روم، برادران اهل کتاب(اصحاب نگارش کتاب حج) بر تشک‌های خود لمیده و به حساب یادداش‌ های حج می‌رسند. برادر محمودی بی‌وقفه در تلاش است و گوشی از دستش نمی‌افتد.

الو…بله… چی؟ هنوز به مسئولان اجازه رفتن مدینه را نداده‌اند؟!… عجب!

خوشدل هم مشغول پیاده کردن نوار صحبت‌های پیرامون تصادف است. آخرین خبرها حکایت از رفتن آقای ولایتی دارد و درگذشت ششمین مصدوم حادثه تصادف اخیر که سیزده روز در حالت اغما بود.»

انتهای پیام/



منبع: خبرگزاری تسنیم

برگزاری اولین نشست خبری وزیر ارشاد و انتصاب اعضای هیئت علمی جشنواره شعر فجر


خبرگزاری مهر _ گروه فرهنگ و ادب: گزارش مطالعه و مرور اخبار این هفته کتاب و ادبیات دربرگیرنده ۱۱ خبر مهم است که ۲ خبر آن مربوط به انتصاب اعضای هیئت علمی جشنواره شعر فجر و معرفی نامزدهای جایزه ابوالحسن نجفی هستند.

دیگر اخبار این گزارش هم نشست خبری وزارت ارشاد دولت چهاردهم و تشریح برنامه‌ها،رونمایی سامانه فارسی‌آموز دهخدا،انتشار فراخوان جایزه Prix Voltaire، تمدید مهلت سومین دوسالانه امید، درگذشت رابرت پل وولف، انتصاب اعضای هیئت علمی جشنواره شعر فجر، معرفی نامزدهای بوکر عربی،رونمایی از پوستر جایزه ادبی ارغوان، ثبت ۹۶۵ هزار مشارکت در جشنواره کتابخوانی رضوی و بازدید سرپرست معاونت فرهنگی وزارت ارشاد از شرکت چاپ و نشر بانک ملی، هستند.

مشروح متن این گزارش را در ادامه می‌خوانیم؛

معرفی نامزدهای جایزه ابوالحسن نجفی

هیئت داوران جایزه استاد ابوالحسن نجفی متشکل از ضیا موحد، مهستی بحرینی، عبدالله کوثری، حسین معصومی‌همدانی، موسی اسوار، امید طبیب‌زاده، آبتین گلکار با دبیری علی‌اصغر محمدخانی، پس از بررسی ۸۱ اثر ارسالی به دبیرخانه، فهرست نامزدهای راه‌یافته به مرحله نهایی هشتمین دوره این جایزه را معرفی کردند.

برگزاری نشست خبری وزارت ارشاد دولت چهاردهم و تشریح برنامه‌ها

اولین نشست خبری سید عباس صالحی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی با هدف بیان رویکردها و سیاست‌های وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در دولت چهاردهم یکشنبه ۲۳ دی با حضور اصحاب رسانه در مجتمع باغ زیبا برگزار شد.

صالحی در ابتدای این‌نشست گفت: دبیرخانه سامانه انتشار دسترسی به اطلاعات یکی از مهم‌ترین رویکردهای ما در حوزه مردمی‌سازی و عدالت فرهنگی است که باید شرایطی فراهم شود تا برخی اطلاعات غیرمحرمانه نیز پیش روی مخاطبان قرار گیرد.

وی در پاسخ به سوال خبرنگار مهر درباره اینکه آیا در وزارت فرهنگ فهرست سیاه وجود دارد یا خیر گفت: بله متأسفانه هستند، البته باید به اثر توجه کرد نه موثرش؛ اما این‌گونه که تبلیغ می‌شود تعداد این افراد زیاد و قابل توجه است، نیست. تعداد بسیار کمی هستند و شاید بهتر باشد که همین تعداد هم نباشد.

رونمایی سامانه فارسی‌آموز دهخدا

سامانه فارسی آموز دهخدا در مراسمی در سالن شهید سلیمانی دانشگاه تهران رونمایی شد.

سیدحسین حسینی سرپرست دانشگاه تهران در این مراسم، ضمن اشاره به اهمیت این طرح در آموزش و گسترش زبان فارسی، راه‌اندازی این سامانه را گام مهمی در راستای تحقق اهداف علمی و آموزشی دانشگاه تهران در عرصه ملی و بین‌المللی دانست.

انتشار فراخوان جایزه Prix Voltaire

انجمن بین المللی ناشران (IPA) مستقر در ژنو به‌تازگی فراخوان خود برای نامزدی جایزه ول‌تر سال جدید میلادی ۲۰۲۵ _برای شجاعت مثال زدنی در حمایت از آزادی انتشار و توانمندسازی دیگران برای استفاده از آزادی بیان_ را منتشر کرده است.

تمدید مهلت سومین دوسالانه قصه گویی نهال امید

دبیرخانه سومین دوسالانه ملی قصه‌گویی «نهال امید» اعلام کرد این رویداد به درخواست کتابداران و علاقه‌مندان تا ۲۵ بهمن تمدید شده است. این رویداد با هدف ترویج قصه‌گویی و نقالی و شناسایی، تشویق و بهره‌مندی از توانمندی‌های کتابخانه‌های عمومی، توسط نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور برگزار می‌شود.

درگذشت نویسنده نقد تساهل محض

پروفسور رابرت پل وولف آمریکایی که متفکر، نویسنده، معلم و مدافع زندگی فکری عمومی بود، در ۹۱ سالگی درگذشت.

این‌نویسنده سال ۱۹۳۳ در نیویورک متولد شد. سال ۱۹۵۰ در ۱۶ سالگی وارد دانشگاه هاروارد شد و در ۱۹ سالگی مدرک لیسانس خود را گرفت و وقتی ۲۳ ساله بود دوره دکتری خود را در رشته فلسفه با پایان‌نامه خود با عنوان «نظریه فعالیت ذهنی در رساله طبیعت انسان و نقد عقل محض» به پایان برد.

انتصاب اعضای هیئت علمی جشنواره شعر فجر

سید عباس صالحی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی با صدور احکامی وحید عیدگاه طرقبه‌ای، قربان ولیئی، عالیه مهرابی، زکریا اخلاقی، ابوطالب مظفری، اسماعیل امینی، میلاد عرفان‌پور، عبدالجبار کاکایی و فریبا یوسفی را به عنوان اعضای هیأت علمی نوزدهمین دوره جشنواره بین‌المللی شعر فجر منصوب کرد.

معرفی نامزدهای بوکر عربی

جایزه بین‌المللی ادبیات داستانی عربی (IPAF) که به عنوان بوکر عربی شناخته می‌شود و معتبرترین جایزه ادبی در جهان عرب است، فهرست اولیه خود را که شامل ۱۶ رمان است، برای رقابت ۲۰۲۵ منتشر کرد.

این فهرست از میان ۱۲۴ کتاب ارسال شده برای این جایزه انتخاب شده و هیئتی متشکل از ۵ داور به ریاست مونا بیکر چهره دانشگاهی مصری با همراهی سعید بنگراد چهره دانشگاهی و منتقد مراکشی، مریم الهاشمی منتقد و استاد دانشگاه از امارات، بلال اورفالی محقق و دانشگاهی لبنانی و سامپسا پلتونن مترجم فنلاندی کار انتخاب را انجام داده است.

رونمایی از پوستر جایزه ادبی ارغوان

پوستر هفتمین دوره جایزه ادبی ارغوان با موضوع «چمدان» و طراحی مجید عباسی رونمایی شد.

ثبت ۹۶۵ هزار مشارکت در جشنواره کتابخوانی رضوی

محمدرضا اسفاری مدیرکل ترویج کتابخوانی و امور فرهنگی نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور، با اشاره به اتمام مهلت شرکت در سیزدهمین دوره جشنواره کتابخوانی رضوی در پایان آذرماه ۱۴۰۳ گفت: میزان مشارکت و ارسال اثر در دو بخش مکتوب و الکترونیک به دبیرخانه جشنوراه ۹۶۵ هزار و ۲۷۱ مورد است.

وی افزود: این دوره از جشنواره بعد از آسیب‌شناسی صورت گرفته و انجام اصلاحات فرایندی با تعهد به گاه‌شمار جشنواره، برابر تاریخ فراخوان به مدت ۹ ماه، به اتمام رسید.

بازدید جوادی و حیدری از شرکت چاپ و نشر بانک ملی

محسن جوادی معاون امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و ابراهیم حیدری؛ مدیرعامل خانه کتاب و ادبیات ایران چهارشنبه ۲۶ دی از شرکت چاپ و نشر بانک ملی ایران بازدید و درباره همکاری‌های فرهنگی بحث و تبادل نظر کردند.



منیع: خبرگزاری مهر

انتشار دستخط رهبر انقلاب بر کتاب «جاودانه تاریخ» + عکس


به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، کتاب «جاودانه تاریخ»؛ شخصیت حضرت امیرالمؤمنین علی علیه السّلام در بیان رهبر معظم انقلاب اسلامی از جمله کتاب‌های پرفروش انتشارات انقلاب اسلامی در سی‌وششمین دوره نمایشگاه کتاب تهران است که برای اولین‌بار با دستخط معظم‌له بر این اثر منتشر شده است.

کتاب که به‌قلم حجت‌الاسلام و المسلمین محمدیان نوشته شده است، در 26 فصل تلاش دارد به تبیین ابعاد متعدد شخصیت امیرالمؤمنین، امام علی(ع)، در بیانات مقام معظم رهبری بپردازد.

کتاب با معرفی «شخصیتی با ابعاد نامتناهی» شروع می‌شود و در ادامه به مباحثی چون حضرت امیرالمؤمنین از زبان حضرت پیامبر اکرم(ص)، امیرالمؤمنین در کلام حضرت امام حسن(ع)، سخنی از حضرت امام صادق(ع) در معرفی ایشان، جامعیت شخصیت امام علی(ع)، توازن شخصیت ایشان، ایمان، اخلاص و تقوای امیرالمؤمنین(ع)، روح زندگی علی(ع) و… می‌پردازد. «جاودانه تاریخ» ضمن بررسی ابعاد وجودی آن حضرت، نگاهی نیز به وقایع سیاسی اجتماعی عصر ایشان دارد و مخاطب سیری از این حوادث را از منظر رهبر معظم انقلاب پیگیری می‌کند.

کتاب , تقریظ , انتشارات انقلاب اسلامی ,

شخصیت ممتاز امام علی(ع) در تاریخ

نویسنده در مقدمه این کتاب با اشاره به شخصیت ممتاز علی(ع) در اعصار مختلف تاریخ آورده است: امیرالمؤمنین(ع) یکی از معدود شخصیت‌هایی است که جهانی را به حیرت واداشته است! 14 قرن است که متفکرین و نوابغ بشری در ابعاد شخصیت مولی حیرانند، و هرچه در اقیانوس بیکران علوی فرو می‌روند و عمیق‌تر می‌شوند، بر حیرتشان افزوده می‌گردد، امیرالمؤمنین شخصیتی است که:

خداوند متعال به پاکیزگی و طهارت وی شهادت داده است: «إِنَّما یُرِیدُ اللَّهُ لِیُذْهِبَ عَنْکُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَیْتِ وَ یُطَهِّرَکُمْ تَطْهِیرا»

«همانا خداوند می‌خواهد از شما اهل‌بیت پیامبر(ع)، پلیدی را دور کند و شما را پاک کند، پاکی کامل».

او را جان پیامبر معرفی نموده است: «فَقُل تَعالَوا نَدْعُ اَبنائَنا وَ اَبنائَکُمْ وَ نِسائَنا وَ نِسائَکُمْ وَ اَنْفُسَنا وَ اَنْفُسَکُمْ ثُمَّ نَبتَهِلْ فَنَجْعَلْ لَعنَةَ اللهِ عَلى الکاذِبینَ»

«به آنها بگو: بیایید ما فرزندان خود را دعوت کنیم، شما هم فرزندان خود را، ما زنان خویش را دعوت نماییم، شما هم زنان خود را، ما از جان‌های خویش دعوت کنیم، شما هم از جان‌های خود، آنگاه مباهله کنیم و دوری از رحمت خدا را بر دروغگویان قرار دهیم».

کتاب , تقریظ , انتشارات انقلاب اسلامی ,

مهر و محبت وی را اجر رسالت رسولش برشمرده است: «قُل لاأَسأَلُكُم عَلَیهِ أَجرًا إِلَّا المَوَدَّةَ فِی القُربىٰ»

«بگو من هیچ پاداشی از شما برای رسالتم درخواست نمی‌کنم جز مودت اهل‌بیتم».

ولایت او را موجب کمال دین معرفی کرده است: «اَلْیَوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دِینَكُمْ وَ أَتْمَمْتُ عَلَیْكُمْ نِعْمَتِی وَ رَضِیتُ لَكُمُ الإِسْلاَمَ دِینا»

امروز دین شما را کامل کردم و نعمت خود را بر شما تمام نمودم و اسلام را به‌عنوان آیین شما پذیرفتم»… .

تحلیلی عالمانه از زندگی و سیره امیرالمؤمنین(ع)

محمدیان در این کتاب ـ چنان‌که در مقدمه ذکر کرده است ـ سخنرانی‌های رهبر معظم انقلاب درباره شخصیت امام علی(ع) را از بدو پیروزی انقلاب تا زمان تألیف کتاب، بررسی و دسته‌بندی کرده است. او درباره آرای ایشان دراین‌باره نوشته است: بدون هیچ اغراقی مطالعات معظم‌له پیرامون سیره و شخصیت امیرالمؤمنین(ع)، اعجاب‌برانگیز است و تحلیل‌های عالمانه و جامع ایشان از زندگی پرفراز و نشیب حضرت نشانگر دقت نظر و تأمل فراوان ایشان می‌باشد.

3 محور اصلی کتاب

کتاب «جاودانه تاریخ» سه محور اصلی را دنبال می‌کند: فرازهایی از زندگی امام علی(ع)، شخصیت ایشان و سخنانی از آن حضرت که در خلال سخنرانی‌های رهبر معظم انقلاب به آن اشاره شده است.

علاقه‌مندان برای تهیه این اثر می‌توانند به غرفه انتشارات انقلاب اسلامی در سی‌وششمین دوره نمایشگاه کتاب تهران مراجعه کنند.

انتهای پیام/+



منبع: خبرگزاری تسنیم